کچل،کلاه و کلاه‌گیس

سرای نور؛این گزارش برای نتیجه گیری تدوین نشده و سعی کرده از قضاوت بپرهیزد. مناسبتش سریال «نفس» است که کارگردان برای باور پذیر کردن فضای انقلاب و انتقال اتمسر آن دوران دست به نواوری زده. به ارمنستان رفته و با تکنیک پرده سبز تصاویری از هنروران این کشور ضبط کرده. تصاویر با کمک جلوه های ویژه در بک گراند قرار گرفته و حالا شاهد زنان بدون روسری هستیم.

صف زنان سر تراشیده

مهم ترین فیلم هایی که موی بازیگران زن آن ها به طور کامل تراشیده شده است؛ این تمهید چقدر به کمک فیلم آمده؟ اصلا چنین کاری لازم بوده؟. به این هشت فیلم اندیشه فولادوند در «چهار انگشتی»، بهناز جعفری  در «ده به اضافه چهار» و گلشیفته فراهانی در «درخت گلابی» را می توان اضافه کرد.

فریما فرجامی/ سرب /۱۳۶۷/کارگردان: مسعود کیمیایی

تمهید تراشیدن موی سر خانم فرجامی برای باورپذیرتر کردن داستان بوده. حتما بازخوانی این روایت از جلال‌الدین معیریان طراح گریم «سرب» از ماجرای از ته تراشیدن موهای فریماه فرجامی جذاب است:« بار آقای کیمیایی به من گفت قصد دارم موهای خانم فرجامی را در فیلم از ته بزنیم، برای اثر‌گذاری در فیلم، چرا که مردم معتقدند اینها تیفوس دارند و می‌خواهند به بهانه تیفوس آنها را از کشور بیرون کنند. من به آقای کیمیایی گفتم می‌توانم برای خانم فرجامی پوستی بسازم که موی تراشیده شده احساس شود و نیازی به این کار نباشد، اما آقای کیمیایی مخالفت کردند و گفتند خانم فرجامی اجازه داده‌اند موهایشان از ته تراشیده شود.»

رویا نونهالی/ زندان زنان/۱۳۷۹/کارگردان: منیژه حکمت

روند قصه به گونه ای پیش می رود که کاراکتر رویا نونهالی (میترا) مجبور به تراشیدن موی سر می شود. در زندان زنان، رئیس جدید، قوانین تازه‌ای برای افراد خاطی در نظر می‌گیرد اما میترا که به خاطر قتل ناپدری خود زندانی است تن به این قوانین نمی‌دهد حاضر به انجام آن ها نیست. به همین خاطر با کوتاه شدن موی سر و حبس در سلول انفرادی تنبیه می‌شود. به این ترتیب تراشیدن سر بازیگر در «زندان زنان» توجیه دراماتیک می یابد.

زهرا داود نژاد/بچه های بد/ ۱۳۷۹/کارگردان: علیرضا داود نژاد

خط کلی داستان ماجرای دو دوست قدیمی است که در مسیر رفتن به شمال با دختری آشنا می شوند.(رویا با بازی زهرا داود نژاد) آشنا می شوند. او گذشته تلخش را بازگو می کند و بعد از آن دست به خودکشی می زند. آخر سر هم معلوم می شود قاتل بوده و چه گذشته هولناکی داشته. شخصیت رویا دختری نامتعادل است و داود نژاد برای قرابت بیشتر درون و ظاهر شخصیت، تصمیم گرفت او را کچل کند. این تمهید البته چندان به کمک فیلم نمی آید.

نیلوفر خوش خلق/ بوی بهشت /۱۳۸۰ /کارگردان: حمیدرضا محسنی

حمید(امین حیایی) در جریان یک گروگان‌گیری به صاحب یک ساک پر از پول می‌شود و به همراه جوانی کر و لال فرار می‌کند. یکی از تبهکاران به تعقیبش می‌پردازد و سرانجام حمید به ضرب گلوله مجروح می‌شود. جوان کر و لال آن مرد تبهکار را می‌کشد. حمید در نهایت پی می‌برد که جوان همراهش، کر و لال نیست و یک دختر است. کچل کردن خانم خوش خلق در راستای قصه است. یعنی جز این نمی توان داستان را روایت کرد.

خاطره حاتمی/ قرنطینه/۱۳۸۶/کارگردان: منوچهر هادی

داستان «قرنطینه» درباره دلدادگی یک پسر پولدار به دختری از طبقه فقیر جامعه است. آشنایی آن در شبی رقم می خورد که پسر پولدار (سهیل) که اهل خوش گذرانی های افراظی است تصادف می کند اما مقصر از صحنه می گریزد و دختر (سمیه ) او را به بیمارستان می رساند. قصه عاشقی از همین جا شروع می شود با چند پیچش و گره افکنی البته. در میانه داستان و وقتی سهیل خانواده را به این ازدواج راضی می کند در آزمایش های پیش از ازدواج، معلوم می شود که سمیه سرطان خون دارد و حتی با وجود شیمی‌درمانی حداکثر شش ماه زنده خواهد ماند. و خب معلوم است وقتی پای سرطان در میان باشد کچلی هم به همراه دارد. با این حساب تراشیدن موی سر خاطره حاتمی در «قرنطینه» توجیهی دراماتیک دارد.

آزاده زارعی/ آمین خواهیم گفت/۱۳۸۶/کارگردان: سامان سالور

آزاده زارعی نقش اصغر را بر عهده دارد که در قطار به دستفروشی مشغول است. به یک باره و بعد از مرگ قادر به هویت جنسی اصغر تغییر پیدا می کند و تبدیل می شود به پسر. منطق روایی آن قدر ضعیف است که این تغییر به پاشنه آشیل فیلم بدل شده.

شایسته ایرانی/ آینه‌های روبرو/۱۳۸۸ /کارگردان: نگار آذربایجانی

رعنا، زنی محجوب و سنتی و آرام است که به دلیل زندانی بودنِ همسرش، به تنهایی مجبور است خرجِ خانه را با مسافرکشی در بیاورد. روزی یک دختر، که چندان هم به دخترها شبیه نیست، سوار ماشینش می شود و از او می خواهد که در ازای پولی هنگفت، او را به مکان امنی ببرد. دختر که آدینه نام دارد(با بازی شایسته ایرانی) از لحاظ جنسیتی یک ترنس است و همین نکته ابتدا رعنا را می ترساند اما کم کم آن دو با هم همراه می شوند . سازندگان «آینه‌های روبرو» لاجرم از نشان دادن شخصیت اصلی فیلم در قامت پسر بوده اند.

رویا تیموریان / شیفتگی/۱۳۹۲ /کارگردان: علی زمانی عصمتی

«شیفتگی» طبق ادعای کارگردان به خاطر تراشیده شدن موی بازیگر مجوز نمایش ندارد. فیلم را ندیده ایم و به این خلاصه داستان بسنده می کنیم:« شایسته زنی است که بیش از سی سال است وجه زنانه خود را فراموش کرده است. او پس از آشنایی با یک موزیسین جوان به نام غوغا و کمک به او برای رفع گرفتاریش خود نیز دچار دگردیسی می‌شود.»

استفاده از کلاه گیس

سربداران/ ۱۳۶۲

«سربداران » از سریال های محبوب دهه شصت است که بر اساس قیام سربداران خراسان به رهبری شیخ حسن جوری علیه استیلای مغول بر ایران ساخته شده‌. محمدعلی نجفی در سال هایی که هنوز درباره حجاب بازیگرها راهکاری قطعی عنوان نشده بود، سراغ کلاه گیس رفت. این کارگردان چندی پیش درباره تجربه استفاده از کلاه‌گیس برای بازیگران زن در سریال سربداران این طور گفت: «اقتضای کار ایجاب می کرد که بعضی از صحنه‌هایی که بازیگران زن در آن حضور دارند، با موی باز تصویربرداری شود اما پس از ساخت سریال بخش‌هایی که در آن بازیگران زن بدون روسری به تصویر کشیده شده بودند، سانسور شد ولی باز هم بخش‌هایی که ملکه ها به ایفای نقش می‌پرداختند، نمایش داده شد.»

ارتفاع پست/۱۳۸۱

ابراهیم حاتمی کیا هم برای «ارتفاع پست» کلاه گیس روی سر بازیگرش گذاشت. حتما خاطرتان هست که بعد از هواپیما ربایی توسط قاسم، جبهه گیری در برابر این تصمیم شروع شد. عده ای مخالف جلای وطن بودند و برخی دم از آزادی و راحتی در آن سو مرزها می زدند. با محرز شدن تغییر مسیر پرواز ، دختر خانمی کشف حجاب می کند و توجهی به اعتراض ها ندارد. کمی بعد اما همین دختر دست توی مو می کند و کلاه گیس را بر می دارد و توضیح می دهد که غرض فقط بی حجابی نیست و …

یوسف پیامبر(ع)/۱۳۸۷

زنده یاد فرج الله سلحشور استفاده ای دوگانه از کلاه گیس کرد. در عین آن که مو (کلاه گیس) بازیگر نمایان است،روی آن چارقد مانندی قرار گفته است. البته در زمان پخش سریال یوسف پیامر (ع) گریم‌های این مجموعه مورد انتقاد قرار گرفت، از جمله نوع گریمی که برای مصطفی زمانی بازیگر نقش حضرت یوسف استفاده شد. فرج‌الله سلحشور درباره انتقادات برخی علمای دینی از تند بودن آرایش هنرپیشه‌های این سریال، گفته بود: «این موضوع را قبول دارم و در آثار بعدی‌ام حتماً مورد توجه جدی قرار می‌دهم ».زنده یاد سلحشور این تمهید را برای باور پذیربودن فضای سریالش بکار برد و البته نتیجه هم گرفت..

کاناپه /۱۳۹۴

از فیلم کیانوش عیاری به عنوان یکی از آثار حتمی راه یافته به بخش مسابقه جشنواره سی و پنجم یاد می شد اما روز اعلام ، نامی از «کاناپه» نبود. خیلی زود مشخص شد «کلاه گیس» سد ورود فیلم به جشنواره است.  موی سر بازیگران تراشیده شد و روی آن گلاه گیس آمد اما مسولان وزارت ارشاد می گویند درباره «کاناپه» مراجعی بیرون از وزارت ارشاد باید نظر بدهند.