مردم و مسئولان چه وظیفه‌ای برای مقابله با «ولنگاری فرهنگی» دارند؟

آنچه این نوشتار به دنبال تحلیل آن است، رهنمودهای فرهنگی ایشان در این دیدار است. این رهنمودهای فرهنگی در دو سرفصل قابل تقسیم است:

یک. کلیات

در این سرفصل، رهبری انقلاب، به این نکات کلیدی اشاره دارند:

الف. اهمیت کالای فرهنگی از کالای مصرفی جسمانی کمتر که نیست، بیشتر هم هست.

ب. فرهنگ در بلندمدت از اقتصاد بسیار مهمتر است.

ج. درست است که اقتصاد، مسئله محوری و اولویت کنونی ما است؛ اما مسئله فرهنگ مسئله‌ای مستمر و بسیار مهم است که حتی در قضیه اقتصاد هم مهم است.

دو. هشدارها

در این سرفصل هم معظم له به این دو نکته بسیار مهم توجه می دهند:

الف. احساس وجود یک ولنگاری و بی اهتمامی در دستگاه های فرهنگی اعم از دولتی و غیردولتی؛ چه در تولید کالای فرهنگی مفید و چه در جلوگیری از تولید کالای فرهنگی مضرّ.

ایشان به این نکته اذعان دارند که وظیفه ما، «تولید کالای فرهنگی مفید و جلوگیری از تولید کالای فرهنگی مضر» است.

ب. عقب نشینی برخی مسئولان نسبت به فشار بیگانه در زمینه مقابله با کالاهای فرهنگی مضر.

رهبر انقلاب در این زمینه می‌فرمایند: «همینکه ما یک کالای فرهنگی را ممنوع می‌کنیم، فورا دشمن سر و صدایش بلند می شود و ما هم باورمان می آید که کار خطایی کرده‌ایم.»

مخاطب هشدار رهبر انقلاب کیست؟

اکنون پرسش مهم این است که چرا رهبر انقلاب، این مسئله مهم و حیاتی را در جمع نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بیان فرموده‌اند؟

به نظر می‌رسد با توجه به اشاره دقیق مقام معطم رهبری به وجود «ولنگاری فرهنگی» در مجموعه دستگاه‌های فرهنگی اعم از دولتی و غیردولتی، بیان این رهنمود در جمع دولتیان، به سرعت انگشت اتهام را صرفا به سوی دولت روانه می‌کرد. از طرفی معظم له در همین دیدار بار دیگر به «در راس امور بودن مجلس» و «فرصت بودن حضور نمایندگان جدید در مجلس دهم»اشاره می‌فرمایند و این نشان می‌دهد که مجلس شورای اسلامی به عنوان نهادی قانونگذار و برآمده از مردم که وظیفه ریل گذاری و نظارت را در کشور بر عهده دارد، می تواند بیشترین نقش را در رفع معضل ولنگاری فرهنگی بر دوش بکشد و از این رو بر نمایندگان مردم در مجلس دهم است که این حُسن ظن رهبری را پاس دارند و به آن اهتمام ورزند.

و اما در همین راستا، توجه به نکات ذیل هم می تواند مسئولان را برای تحقق خواسته فرهنگی رهبرانقلاب یاری رساند:

یک. باید گفت اشاره رهبری به «عقب نشینی برخی مسئولان فرهنگی از تصمیمات خود با برخی فشارها»، حاکی از آن است که رهبر انقلاب، عملا به مسئولان عالی‌رتبه نظام و بویژه سران قوا گوشزد می‌فرمایند که کشور نیاز به «مسئولان فرهنگی شجاع و مسلّط» دارد و بنابراین بر آنان است که توجه ویژه خود را در عزل و نصب ها، به این مسئله معطوف دارند.

دو. اگر یکبار دیگر پنج سرفصل کلیات و هشدارهای فرهنگی اخیر رهبر انقلاب را در دیدار با نمایندگان مجلس دهم مرور کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که مشکل اصلی در زمینه فرهنگ، «فقدان نگاه درست و اصولی به فرهنگ» است. به عبارت دیگر این ولنگاری فرهنگی نشان می‌دهد که عموم مسئولان و مدیران کشور، اهمیت کالای فرهنگی را نمی شناسند و نمی دانند که فرهنگ در درازمدت از اقتصاد هم مهم تر است. همچنین آنان نمی دانند که کار و فعالیت فرهنگی نیاز به استمرار دارد و حتی می تواند در زمینه اقتصاد هم راهگشا باشد.

در حقیقت همین فقدان تحلیل درست، جامع و اصولی از فرهنگ در بستر جامعه است که به این ولنگاری فرهنگی مورد اشاره رهبری منجر شده است.

به نظر می‌رسد جایی که می‌تواند بسیاری از ذهنیت‌های نادرست یا ناقص موجود را در زمینه فرهنگ اصلاح کند، شورای عالی انقلاب فرهنگی است که لازم است در این زمینه دقت نظر جامعی به خرج دهد.

سه. اینکه مقام معظم رهبری این دردمندی را در جمع مجلسیان بیان می‌دارند و تنها چند روز بعد شاهد هستیم که تنها چهار نفر از ۲۹۰ نفر نماینده مجلس دهم، متقاضی حضور در کمیسیون فرهنگی هستند؛ خود نشان دهنده مظلومیت فرهنگ و عدم درک کامل هشدار رهبری است. این مسئله البته می‌تواند دلایل دیگری هم مانند عدم تاثیرگذاری کامل کمیسیون‌های فرهنگی مجالس گذشته هم داشته باشد؛ نکته‌ای که در کنار سایر دلایل محتمل، قابل تحلیل و تفسیر است که فعلا در این نوشتار به دنبال آن نیستیم.

و اما در مجموع می‌توان امیدوار بود که با این هشدار رهبر انقلاب، در روزهای آینده شاهد اقبال بیشتر نمایندگان مجلس دهم برای حضور در کمیسیون فرهنگی باشیم تا از این رهگذر، ان شاء الله قوی ترین کمیسیون فرهنگی ادوار مجلس، شکل بگیرد و پیگیر مطالبات فرهنگی و نظارت دقیق بر فضای فرهنگی کشور باشد تا عملا، «اقدام و عمل» مجلس دهم در این زمینه، موجبات نزدیک شدن به تحقق منویات رهبری معظم را فراهم آورد.

چهار. باید گفت اگرچه ولنگاری فرهنگی تنها حاصل کار و فعالیت دولت نیست؛ اما نمی‌توان نادیده گرفت که اولویت دولت فعلی – با توجه به وجود مشکل تحریم و مسائل عمومی اقتصادی – فرهنگ نبوده است.

و اما اکنون می‌توان امیدوار بود که با این هشدار رهبری، تیم فرهنگی دولت و بویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تلاش حداکثری خود را نه برای تولیدات فرهنگی اولویت‌دار – که می‌تواند برنامه ای بلندمدت یا حداقل میان مدت باشد و عمرش به دولت فعلی کفاف نمی‌دهد – بلکه حداقل در توزیع کالای فرهنگی موجود اولویت‌دار به کار گیرد تا از این راه، به کاهش ولنگاری فرهنگی کمک کند.

پنج. قوه قضائیه هم در این راستا نقش مهمی بر عهده دارد که غالبا مغفول مانده است. به هر حال ولنگاری و بی‌اهتمامی فرهنگی گاهی ناشی از سهل‌انگاری در انجام مسئولیت‌ها و وظایف از سوی مدیران فرهنگی و یا حتی نوعی خیانت فرهنگی دانسته یا ندانسته در صدور مجوّزها و امثال آن است. بدیهی است که قوه قضائیه هم در این زمینه و به ویژه در زمینه جلوگیری از توزیع کالاهای فرهنگی مضر، نقشی مهم و حساس دارد و باید به اتهام‌های احتمالی در این زمینه رسیدگی کند.

کوتاه سخن آنکه هشدار مقام معظم رهبری نسبت به ولنگاری و بی اهتمامی فرهنگی در کشور، هشداری است که به همه مسئولان و مدیران و در عین حال به عموم مردم، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کالاهای فرهنگی بر می گردد.

بنابراین لازم است تا عموم مردم، همواره به این نکته توجه داشته باشند که فرهنگ همیشه مهم بوده، هست و خواهد بود و باید به این مهم، چه درباره خود و چه درباره دیگران اهتمام داشته باشند.

در عین حال بر عموم مسئولان است که با مطالعه بیشتر برای دستیابی به تحلیل جامع فرهنگی و البته با شجاعت و درایت کافی، حداکثر سعی و جدّ و جهد خود را برای تولید و توزیع حداکثری کالای فرهنگی مفید و جلوگیری حداکثری از تولید و توزیع کالای فرهنگی مضر به کار گیرند.

منبع:مهر