موازنه منفی بیلان آبی دریای خزر/ مصائب بزرگترین دریاچه جهان

به گزارش سرای نور؛ بررسی وضعیت نوسانات و میانگین تراز آب دریای خزر نشان از افت سطح آب این دریاچه دارد و علاوه بر آن، آلودگی نیز دغدغه همیشگی این دریاچه بسته است و طبق اعلام مرکز ملی مطالعات دریای خزر در مازندران، میانگین تراز آب دریای خزر در سال آبی(۹۴-۱۳۹۳) برابر۲۶.۸۹ – متر است که نسبت به سال آبی قبل ۲۲ سانتیمتر و نسبت به دو سال قبل ۳۰ سانتیمتر کاهش نشان می‌دهد و در سال آبی (۹۴-۹۳)، حداکثر تراز آب مشاهده‌شده برابر ۲۶.۳۷ – متر از ایستگاه آشوراده و در اسفندماه ۹۳ گزارش‌شده است و حداقل تراز آب مشاهداتی برابر ۲۷.۱۲ – متر از ایستگاه انزلی و در شهریورماه ۹۴ گزارش شد.

درمجموع از سال آبی (۷۵-۱۳۷۴) که حداکثر تراز آب دریا را در پیشروی‌های دهه‌های ۶۰ و ۷۰ شاهد بوده‌ایم تا انتهای سال آبی (۹۴-۹۳)، دریای خزر نزدیک به ۱.۲۰ متر کاهش تراز آب داشته است و به رغم کاهش تـراز آب در سالهای اخیر هم‌اکنون سطح آب دریـای خـزر نسبت به پایین‌ترین تـراز آب در ۵۰۰  سال اخیر که در سال ۱۳۵۷ اتفاق افتاده است، حدود ۱.۳ متر بالاتر قرار دارد.

بیلان منفی تراز آبی دریای خزر

جواد ملک مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر  با اشاره به کاهش۲۶.۸۹ – متری آب دریای خزر در سال آبی جاری افزود: این میزان کاهش آب به‌منزله حدود ۸۵ کیلومتر مکعب موازنه منفی در بیلان آبی دریای خزر  است و درمجموع از سال آبی (۷۵-۱۳۷۴) که حداکثر تراز آب دریا را در دوره اخیر شاهد بوده‌ایم تاکنون نزدیک به ۱.۲ متر دریای خزر کاهش تراز آب داشته است.

وی بیان داشت: ازجمله دلایل کاهش تراز آب می‌توان به ادامه تأثیر خشک‌سالی سالهای قبل در حوضه آبریز دریای خزر اشاره کرد که به‌صورت کاهش نزولات جوی و افزایش دما، منجر به افزایش تبخیر و کاهش آبدهی رودخانه‌های منتهی به دریای خزر و مهم‌ترین آن ولگا شده است.

طبق بررسی‌ها، دبی رودخانه ولگا که حدود ۸۰ درصد آب دریای خزر را تأمین می‌کند، در دوره پرآبی و در بهار سال ۲۰۱۵ میلادی برابر ۶۵/۵ کیلومترمکعب بوده است که ۲۴ درصد از دوره مشابه در سال قبل کمتر است و برابر ۶۰ درصد دبی نرمال ولگا بر اساس میانگین (۱۹۹۰-۱۹۶۰) میلادی این رودخانه است.

به تأکید کارشناسان و محققان، دریای خزر یک‌دریای نوسانی و دامنه این نوسانات در مقیاس‌های زمانی مختلف متفاوت است، برای مثال در طول ۵۰۰  سال گذشته دامنه نوسانات تراز آب هفت متر در  ۱۸۰ سال اخیر بالغ‌بر چهار متر و در ۴۰ سال اخیر حدود ۲.۵ متر بوده است، لذا لازم است استراتژی‌های بهره‌برداری از این ظرفیت آبی در ابعاد اقتصادی- اجتماعی باملاحظه این نوسانات و مطابق عمر مفید کاربری‌ها و ارزش اقتصادی آن‌ها تعیین و عملیاتی شوند.

اعلام تراز ۲۴/۷- متر به‌عنوان حد بستر دریای خزر در سال ۱۳۸۶ از سوی وزارت نیرو با لحاظ داشتن نوسانات دریا در دهه‌های اخیر بوده است، لذا لازم است به‌عنوان یک دامنه نوسانی حداقل، به‌طورجدی در سواحل جنوبی دریای خزر اعمال و نقشه‌های حد بستر و حریم تعیین و سواحل علامت‌گذاری شوند.

بررسی روند کنونی و گشت دریایی در خزر حاکی از آن است که ساحل دریا در مازندران همچنان در محاصره برج‌ها، دیوارهای بتنی و سیمانی قرار داشته و حیاط‌خلوت خوش‌نشین‌ها شده است و حجت‌الاسلام تقوی فرد رئیس‌کل دادگستری مازندران در جلسه شورای حفظ حقوق بیت‌المال، از ۱۲۳ مورد مصادیق دریا خواری در استان نام برد و افزود: مجموع ساخت‌وسازهای غیرمجاز در سواحل دریا ۶۰۰ هزار مترمربع است که در این تصرفات غیرمجاز برخورد قانونی و جدی انجام خواهد شد.

علاوه بر کاهش تراز آب دریای خزر و دریاخواری، گسترش فعالیت‌های نفتی، آلودگی ناشی از هیدروکربورهای نفتی، آلودگی فلزات سنگین، شکار بی‌رویه و صید خارج از ظرفیت آبزیان، فاضلاب‌ها، مواد زاید جامد شهری و…بیشترین خسارت‌های زیست‌محیطی را به سواحل دریای مازندران وارد می‌آورند زیرا هم‌اکنون بیش از ۱۰۰۰ نقطه چاه نفت و ۱۰۰ سکوی نفتی توسط جمهوری آذربایجان فعال هستند که سالانه بیش از ۱۵۰۰ تن آلودگی نفتی وارد این دریا می‌شود.

هم‌اکنون بیش از ۱۰۰۰ نقطه چاه نفت و ۱۰۰ سکوی نفتی توسط جمهوری آذربایجان فعال هستند که سالانه بیش از ۱۵۰۰ تن آلودگی نفتی وارد این دریا می‌شود

آلودگی‌های دریای خزر را می‌توان به چند نوع صنعتی، کشاورزی، میکروبی و بیولوژیکی تقسیم کرد و به گفته حسین جعفری استاد دانشگاه و کارشناس مسائل زیست‌محیطی، خطرناک‌ترین آلودگی تهدیدکننده در سواحل ایران، آلودگی میکروبی است.

وی  می‌گوید: سواحل ایران به دلیل نزدیکی کارخانه‌ها و رودخانه‌ها ازنظر آلودگی میکروبی بسیار آلوده هستند درحالی‌که در سواحل شمالی دریای خزر لکه‌های نفتی فراوانی دیده می‌شود و باید پاک‌سازی شود.

وی بابیان داشت: نقاط بحرانی و آلوده باید پاک‌سازی شوند.

وی همکاری و هماهنگی کشورهای حاشیه دریای خزر را ازجمله اقدامات برای کاهش مشکل آلودگی این دریا بیان کرد و گفت: به علت نزدیکی کارخانه‌ها به رودخانه‌ها و ورود فاضلاب‌های تصفیه نشده آن‌ها، سواحل ایران ازنظر میکروبی بسیار آلوده است و این آلودگی بیشتر از آلودگی‌های دیگر در دریا است.

در روزهای گذشته آلودگی‌های مازوتی در حاشیه نیروی شهید سلیمی نکا در دریای خطر سبب نگرانی شده است و به گفته ناصر مهردادی مدیرکل محیط‌زیست مازندران، دستور لازم برای پاک‌سازی و بررسی این آلودگی داده شده است.

نیروگاه نکا دارای چهار واحد ۴۴۰ مگاواتی بخار، یک بلوک سیکل ترکیبی متشکل از دو واحد ۱۳۶ مگاواتی گازی و یک واحد ۱۶۰ مگاواتی بخار و دو واحد توربین انبساطی به قدرت ۴.۹ مگاوات است و درآینده نه‌چندان دور در بخش طرح و توسعه زیرمجموعه‌های تولیدی دیگری با توجه به رشد مصرف برق در کشور نیز به این واحد اضافه خواهند شد.

سوخت اصلی نیروگاه نکا گاز است که در شش‌ماهه اول امسال ۱.۵ میلیارد مترمکعب گاز در این واحد نیروگاهی مصرف‌شده است و به دلیل کمبود گاز این نیروگاه در برخی از ماه‌های سال بخشی از سوخت خود را از مازوت تأمین می‌کند.

منبع:مهر