آگاهی و آمادگی، زمینه‌ساز ایمنی در برابر زلزله

۵ دی ماه سالروز وقوع زلزله بم، در تقویم رسمی کشور، روز ملی ایمنی در برابر زلزله نامگذاری شده است.

به گزارش خبرنگار سرای نور،زلزله بم به شدت ۶.۶ ریشتر در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند که به موجب آن بیش از ۴۰ هزار تن جان باختند و ۱۰۰ درصد منازل در برخی مناطق بم تخریب شد.

در واقع زلزله بم که سبب کشته و مجروح شدن بیش از ۷۰ هزار نفر از هموطنانمان شد و تبعات ناگوار آن همچنان هزاران هزار نفر از بازماندگان فاجعه را آزار می دهد، قطعاً یکی از تلخ ترین سوانح تاریخ معاصر ما و روزی فراموش ناشدنی در خاطره مشترک ایرانیان است.

زمین لرزه‌ها توسط فرآیند‌های بنیادین و قدرتمند زمین شناختی، که خارج از حیطه کنترل ما هستند، به وجود می‌‌آیند. این فرآیندها نسبتاً غیر قابل پیش بینی هستند که در اثر فعل و انفعالات درونی زمین و برهمکنش مواد مذاب داخلی زمین که آشوب‌‌های شدیدی را در داخل زمین علاوه از بازتاب بیرونی آن به وجود می‌آورند.

پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با توجه به ضرورت آگاه سازی و ارتقای فرهنگ عمومی در برابر زلزله با پیشنهاد نامگذاری این روز به عنوان «روز ملی ایمنی در برابر زلزله» فرصتی را فراهم کرد تا هر ساله با برگزاری برنامه‌ها و فعالیت‌‌های آموزشی و ترویجی متنوع در این روز، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره چند ده هزار قربانی این فاجعه تلخ، زمینه ارتقای آگاهی عمومی و شاخص‌‌های ایمنی در برابر زمین لرزه در کشور فراهم شود.

پیش بینی تاحدی قابل اقدام
امواج زلزله‌ای ثبت شده، می‌تواند به ما اطلاع دهند که ارتعاش‌‌های بسیار قوی تری در راه است، اما این اطلاعات می‌تواند فقط چند دقیقه پیش از وقوع زلزله به ما اخطار دهد.

دانشمندان می‌توانند ردپایه حرکت‌‌های صفحه‌ها در زمین و موقعیت منطقه‌‌های گسل، پیش بینی کنند که در کدام مناطق احتمال وقوع زلزله زیاد است. هم چنین با تحقیق در تاریخ زمین لرزه‌‌های روی داده در منطقه مورد نظر، زمان احتمالی وقوع زلزله را پیش بینی کنند. با این همه این پیش بینی ها معمولاً بسیار ضعیف هستند.

اما پیش بینی دانشمندان در مورد پس لرزه‌هادقیق ‌تر است. پس لرزه‌ها، لرزه‌‌هایی است که پس از زلزله اولیه روی می ‌دهد. این پیش بینی‌ ها براساس تحقیق‌ ‌های بسیار وسیعی که در مورد الگو‌های پس لرزه‌ ها انجام شده است، صورت می‌گیرد.

در سال‌های اخیر، ابعاد وسیع خسارات و تلفات ناشی از بلایای طبیعی در شهر‌های گوناگون جهان سبب شده است پژوهش‌‌های کاربردی گسترده ای در زمینه بهینه کردن ایمن سازی شهرها انجام گیرد. از سوی دیگر، روش‌‌های مقابله با بلایای طبیعی و ایمن سازی شهرها، افزایش کارایی روش ‌های مقابله با بلایای طبیعی و ایمن سازی شهری را ضرورت بخشیده است.

با همین دیدگاه است که باید شهرها و شهروندان را با شیوه‌‌های ارتقای آمادگی از جمله مانور‌های مقابله با بحران در مقابل بلایای طبیعی و حوادث توانمند و استوار نمود تا بتوانند به حیات و رشدشان ادامه دهند.

پایتختی لرزان با بی خیالی ساکنان
خبرگزاری مهر در گزارشی آورده؛ تهران سالانه ۷۰۰ بار می‌لرزد. مهدی زارع عضو هیئت علمی انجمن مخاطره شناسی ایران با اعلام این آمار به مهر گفت: بر اساس آمار لرزه خیزی و تاریخی موجود در شعاع ۱۰۰ كیلومتری به مركزیت تهران هر ۲۰۰ سال یكبار باید منتظر زمین لرزه ۷ ریشتری و هر ۲۰سال یكبار۶ و هر ۲سال یكبار با شدت ۵ و هر شش ماه یكبار با شدت ۴ باشیم.

بابک خیابانی در گفت و گویی با اشاره به این که حادثه و خطر‌های گوناگون همیشه در کمین هستند و برای مقابله با حوادث احتمالی بلایای طبیعی، باید آمادگی لازم را داشت،اظهار کرد: امدادگران هلال احمر، اورژانس و آتش نشانی شهرستان نور با نیرو‌های جوان و آموزش دیده این آمادگی را دارند که در هر شرایط بحرانی وارد عمل شده و خدماتی را به آسیب دیدگان ارائه دهند.

وی به تازه ترین راه‌‌های مقابله با زلزله اشاره و خاطرنشان کرد: طراحی ساختمان‌ها به شیوه ای که بتوانند این ضربه‌ها را بگیرند، به ویژه در مناطقی که زلزله خیز هستند، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

آموزش، کاهنده آسیب ‌های حوادث طبیعی
رئیس جمعیت هلال احمر شهرستان نور، یادآورشد: یکی دیگر از مولفه‌‌های آمادگی، آموزش مردم است امروزه بسیاری از سامانه‌‌های دولتی در اغلب کشورها دفترچه‌‌های راهنمایی منتشر می‌کنند که در آن چگونگی وقوع زلزله، راهنمایی‌‌هایی در مورد حفاظت خانه در برابر زلزله‌‌های احتمالی و فعالیت‌‌هایی که در زمان وقوع زلزله باید انجام داد، گردآوری شده است.

این مسئول تاکید کرد: شناسایی نقاط امن منزل یا محیط فعالیت و آموزش به کلیه افراد،می‌تواند در هنگام زمین لرزه بسیار مفید و موثر واقع شود.

رضا خاکپور، اظهار کرد: یكی از خطرات مهم ناشی از زمین لرزه، وقوع حوادث آتش سوزی به علل مختلف نظیر اتصالات برقی یا انفجار گاز است.

وی گفت: حوادث حریق ثانویه ناشی از زمین لرزه، كه معمولاً تا چند روز پس از آن رخ می‌دهد، از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است. لذا شایسته است به این نكته توجه ویژه ای شود و با ایجاد حریق‌‌های صوری و عملیات اطفاء آن، توانایی و آمادگی افراد را جهت مقابله با این حوادث بالا برد.

ضرورت تجهیز ساختمانها به وسایل ایمنی
مسئول واحد خدمات ایمنی و آتش نشانی شهرداری نور با اشاره به این که ایمنی در برابر زلزله تنها مقاوم سازی ساختمانها نیست، افزود: برای کاهش خسارات جانی و مالی ناشی از زلزله باید وسایل داخل ساختمان را نیز ایمن کنیم.

این مسئول بر شناسایی و رفع نقاط ضعف ساختمان محل سکونت تاکید کرد و یادآورشد: ساختمان‌ها طوری ساخته می‌شوند که در برابر نیروی ثقلشان که به طرف پایین است مقاومت می کنند؛ در حالی که زلزله، ساختمان‌ها را در همه جهات به ویژه جهت افقی تکان می‌دهد.

به این نکات توجه کنید تا سالم بمانید
خاکپور به ذکر نکاتی جهت ایمنی در برابر زلزله نیز پرداخت که شامل موارد زیر است:

دور شدن از از پنجره‌ها و وسایل قابل سقوط هنگام وقوع زلزله.

به محض احساسلرزه‌ها در جای امنی مانند زیر میز كار، میان چار چوب درب و گوشه‌‌های دیوار پناه بگیرید.

پس از زلزله تا زمان كسب اطمینان از عدم نشت گاز وسایل برقی را روشن نكنید.

اگر هنگام وقوع زلزله در آسانسور هستید در نخستین طبقه ممكن از آن خارج شوید.

استحكام ساختمان در مقابل زلزله عامل اصلی كاهش آسیب پذیری است و رعایت اصول و قوانین صحیح ساختمان سازی موجب پایداری بناها به هنگام زلزله می‌شود.

پس از زلزله احتمال وقوع پس زلزله‌‌هایی وجود دارد كه ممكن است بعضی از آنها شدید باشد.

وی در پایان بر ضرورت آگاهی خانواده ها از این نکات تاکید کرد.

زلزله بلا نيست، پديده‌ای طبيعی است كه بی‌توجهی و عدم آمادگی ما، از آن بلاساز است.