آیا کتاب با تسهیلات جان می‌گیرد؟

سرای نور؛نوزدهم اردیبهشت‌ماه امسال و در روزهای برگزاری نمایشگاه کتاب، تفاهم‌نامه ارائه تسهیلات به ناشران و کتاب‌فروشی‌ها میان مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران به‌عنوان نماینده معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک شهر در شهر آفتاب منعقد شد. بر اساس این تفاهم‌نامه، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظر دارد نسبت به اعطای تسهیلات مورد نیاز برای تأسیس، نوسازی و تجهیز مراکز فروش کتاب در مناطق کمتر برخوردار اقدام کند. طرحی که در کنار طرح بهاره و پاییزه و…قرار است به بهبود وضعیت کتاب‌فروشی‌ها و کتاب و نشر کمک کند. البته این طرح ابهامات و سؤالاتی را نیز ایجاد می‌کند. با فرض پرداخت وام ۲۰۰ میلیونی به هر کتاب‌فروشی، اقساط پنج تا شش میلیونی در انتظار دریافت کنندگان وام خواهد بود و قاعدتاً بازپرداخت آن برای کتاب‌فروشی ها در استان‌های کم برخوردار سخت خواهد بود.

ممنوعیت ۱۰ ساله تغییر کاربری
آقای سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در توضیح برنامه‌هایی که نیاز است این معاونت همزمان با ارائه تسهیلات ویژه برای راه‌اندازی و تجهیز کتاب‌فروشی‌ها اعمال کند تا این کتاب‌فروشی‌هایی که ملزم به پرداخت سود ۸ درصد برای پرداخت تسهیلات دریافت‌شده‌اند دچار مشکل اقتصادی نشوند، گفت: موضوع پرداخت تسهیلات به منظور راه‌اندازی، توسعه و تجهیز کتاب‌فروشی‌ها و مراکز پخش یک برش از سند بهبود فضای کسب و کار حوزه نشر است. یکی از حوزه‌های نشر که در طول این چند سال با رکود مواجه شده بود و نگرانی‌هایی عمیقی درباره افزایش مشکلات بیشتر برای آن وجود داشت، کتاب‌فروشی‌ها هستند. از آن‌جا که کتاب‌فروشی‌ها در نبود یک شبکه توزیع فعال نقش‌آفرین شده‌اند و سعی دارند خلاء شبکه توزیع کشور را به نحوی پوشش بدهند، نیازمند توجه جدی‌تری اند.

او ادامه داد: در سنوات گذشته شاهد بوده‌ایم که برخی از کتاب‌فروشی‌ها یا تغییر کاربری داده‌اند یا با مشکلات عدیده اقتصادی دست به گریبان هستند. در این فضا سند بهبود فضای کسب و کار نشر در معاونت فرهنگی تدوین شد و یکی از مفاد آن ارائه تسهیلات به کتاب‌فروشی‌ها بود. در حال حاضر این سیاست تعقیب می‌شود تا معاونت فرهنگی با استفاده درست از منابعی که از طریق مدیریت هزینه‌ها و بودجه‌ها ذخیره شده، بتواند به راه‌اندازی کتاب‌فروشی در مناطق کمتر برخوردار و همچنین کمک به حفظ کتاب‌فروشی‌های موجود که نیازمند ارتقا و بهبود ویترین خودند کمک کند.

صالحی اطمینان داد که کتاب‌فروشی‌هایی که با دریافت این تسهیلات راه‌اندازی می‌شوند به حال خود رها نخواهند شد. وی اظهار داشت: در کنار این تسهیلات و به موازات این سیاست تأسیسی، حمایت‌های دیگری ازجمله طرح‌هایی مثل عیدانه کتاب، پاییزه کتاب، کتاب‌فروشی به وسعت ایران و … هم در دستور کار قرار گرفته است و حتی سال ۹۶ با دو برابر بودجه تخصیص داده شده در سال ۹۵ اجرایی می‌شوند تا معاونت علاوه بر اجرای سیاست تأسیسی برای توانمندسازی اقتصادی کتاب‌فروشی‌ها به رونق روز افزون این واحدهای مهم نشر هم اطمینان داشته باشد. درواقع دو سیاست‌گذاری موازی در حوزه کتاب‌فروشی‌ها دنبال می‌شود، یکی تخصیص تسهیلات برای راه‌اندازی و ارتقاء کتاب‌فروشی‌ها و دیگری ارائه تخفیف ۲۰ درصدی به مصرف‌کنندگان که از طریق مراجعه خریدار به کتاب‌فروشی‌ها اعمال می‌شود. به نظر می‌رسد این دو پروژه همزمان کمک خوبی برای توانمند ساختن کتاب‌فروشی‌های کشور باشد.
مطمئناً کتاب‌فروشی‌هایی که با استفاده از این تسهیلات ساخته می‌شوند به حال خود رها نخواهند نشد و به واسطه طرح‌های مکملی که اشاره شد مورد حمایت مستمر قرار می‌گیرند.

او همچنین درباره راه‌کارهایی که تضمین بدهد این تسهیلات برای راه‌اندازی و ارتقای کتاب‌فروشی مصرف شود و اینکه اگر بعد از پایان مهلت ۶ ماه آیین‌نامه برای آغاز احداث کتاب‌فروشی، شاهد پیشرفتی در راه‌اندازی کتاب‌فروشی نباشیم چه مسیری طی می‌شود، بیان کرد: دقت و احتیاط لازم به منظور هدایت این منابع و تسهیلات به سمت راه‌اندازی و تجیهز کتاب‌فروشی‌ها در قالب تدوین آیین‌نامه‌های جامع درنظر گرفته شده است.
در کنار آیین‌نامه تعهدات محضری که از دریافت‌کنندگان این تسهیلات اخذ می‌شود و همچنین ممنوعیت ۱۰ ساله تغییر کاربری فروشگاه‌های کتابی که با این تسهیلات راه‌اندازی می‌شوند و همچنین تضمین‌های دیگری که براساس قوانین و مقررات بانکی کشور از متقاضیان و دریافت‌کنندگان این تسهیلات دریافت می‌شود مؤلفه‌های اطمینان‌بخشی برای استفاده آن در مسیر تعیین شده و هدف نهایی طرح هستند.

اولویت با استان‌های کم برخوردار
آقای امیرمسعود شهرام‌نیا، مدیرعامل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی در گفت‌وگویی با بیان این‌که می‌کوشیم با اجرای طرح «اعطای تسهیلات به تأسیس، نوسازی و تجهیز کتاب‌فروشی‌ها» تأثیری ولو اندک در تقویت شبکه توزیع و کتاب‌فروشی‌ها داشته باشیم، افزود: بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، وام‌های تأسیس، نوسازی و تجهیز کتاب‌فروشی‌ها در اختیار استان‌های کم‌برخوردار-به لحاظ تعداد کتاب‌فروشی‌ها – قرار می‌گیرد. به طور مثال استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان، خراسان شمالی، آذربایجان غربی، سیستان و بلوچستان، سمنان، هرمزگان و بوشهر در اولویت قرار دارند.

مدیرعامل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران بیان کرد: در این طرح، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا سقف ۱۰ میلیارد تومان و بانک شهر نیز ۱۰ میلیارد تومان اعتبار تخصیص داده‌اند. بازپرداخت وام در چهل و هشت‌ماه باید انجام شود.
وی ادامه داد: پیش‌بینی ما این است که در این دوره (یک ساله) حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ کتاب‌فروشی از این وام‌ها بهره‌مند شوند. امیدواریم با افزایش اعتبارات در دوره‌های آتی تعداد بیشتری از کتاب‌فروشی‌ها در این طرح شرکت کنند.

پرداخت سه مرحله‌ای وام
آقای همایون امیرزاده، مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد نیز درباره این وام می‌گوید: براساس شیوه نامه مصوب، تسهیلات در سه بخش لحاظ می‌شود؛ اول تأسیس و راه‌اندازی کتاب‌فروشی، دوم بازسازی و گسترش کتاب‌فروشی‌ها و مناطق توزیع و تقویت ویترین کتاب‌فروشی‌ها و سوم برای تسهیل توزیع و دسترسی به کتاب.

امیرزاده افزود: حداکثر آغاز به کار دریافت‌کننده تسهیلات برای بازسازی، ۳ ماه و برای تأسیس ۶ ماه است. پرداخت وام نیز به صورت سه مرحله‌ای خواهد بود. تأمین مکان، آماده‌سازی تجهیز و راه‌اندازی.

قرار نیست رها شوند
یکی از مسوولان معاونت فرهنگی ارشاد اهکارهای کمک به کتاب‌فروشی‌ها را بیان کرد. وی از حمایت وزارت ارشاد بعد از اعطای وام خبر داد و افزود: معمولاً این‌گونه وام‌ها زمانی برای تنفس خواهند داشت.

از طرفی نیز اتحادیه ناشران در این حوزه ورود خواهد کرد و می‌تواند کتاب‌هایی را به‌صورت امانی در اختیار این کتاب‌فروشی ها قرار دهد. اضافه بر این خود کتاب‌فروش‌ها نیز با توجه به شناخت از بافت فرهنگی محیط باید بتوانند در راه اندازی فروشگاه کتاب دقت لازم را داشته باشند.