۱۵اسفند، روز حیات دوباره طبیعت

در ایران، روز ۱۵ تا ۲۲ اسفند ماه به عنوان هفته منابع طبیعی نامگذاری شده است که نخستین روز این هفته یعنی ۱۵ اسفند روز ‌درختکاری‌ است.

درختان همواره در زندگی بشر مؤثر بوده‌اند؛ قرن‌ها است که آدمی در سایه‌شان از شدت گرما و تابش خورشید در امان مانده و از میوه‌های رنگارنگ و شیرین شان بهره مند گشته است؛ آوای پرندگان که در لابه لای شاخسارشان مأوا گزیده اند، روح و جانش را صفا بخشیده و قلب وی را مملو از خوشی و شادابی نموده است؛ در دل زمستان سرد نیز بار دیگر به مدد هیمه‌ای که از تنه درختان فراهم آورده و آتشی که از آن افروخته سرما و یخبندان را تاب آورده و با آن‌ها دست و پنجه نرم کرده است و بار دیگر این شکوفه‌های زیبای درختان هستند که به او نوید فرا رسیدن بهاری دل انگیز را می‌دهند؛ به این ترتیب بهره مندی‌هایی که از درختان عاید بشر می‌شود بی‌شمار است و اگر درختان را نعمات الهی بدانیم، سخنی به گزاف نگفته‌ایم؛ شاید به همین دلیل است که انسان‌هایی فرهیخته نظیر شعرا و بزرگان و اساتید در زمینه ادبیات و نیز پیشوایان و بزرگان دینی همواره آن را مد نظر قرار داده و بدان توجه نموده اند؛ درخت مظهر زیبایی و حیات و یکی از زیباترین و پُرثمرترین نعمت‌های بیکران خداوند است که بخش مهمی از نیازهای انسان را برآورده می‌‌سازد.

امروزه با صنعتی شدن جوامع بشری درختان نقش مهم‌تری در زندگی بشر ایفا می‌کنند؛ از سویی مقدمات پیشرفت بیشتر صنعت و فناوری را موجب می‌شوند و منابع تأمین کننده محصولاتی نظیر وسایل چوبی، مبلمان، لوازم التحریر(کاغذ، انواع مدادهای مختلف) ‌الوار و هزاران محصول دیگر محسوب می‌شوند؛ از سوی دیگر به منزله ریه‌های یک شهر تلقی شده و نقش مهمی را در تأمین سلامت اعضای جامعه ایفا می‌کنند که این مورد اخیر از موارد قبل مهم‌تر است؛ چرا که به دلیل فعالیت کارخانجات صنعتی و نیز ازدیاد وسایط نقلیه عمومی و فعالیت روزانه آن‌ها در سطح شهرهای بزرگ از جمله تهران، آلاینده‌ها و گازهای مهلک و خطرناکی نظیر دی اکسید کربن در هوای شهرها فزونی یافته و سلامت افراد را تهدید می‌کند و افزایش هر چه بیشتر این مواد آلاینده کاهش میزان اکسیژن در هوا را سبب می شود و این وضع نامساعد، گروه‌های آسیب‌پذیر نظیر بیماران ریوی و قلبی، سالخوردگان و کودکان را بیشتر تهدید می‌کند.

در چنین شرایطی مساله درخت و درختکاری راه حلی مناسب برای مبارزه با آلودگی‌های مذکور به شمار می‌آید.

ایجاد جنگل‌های مصنوعی و فضای سبز در اطراف شهرهای بزرگ به تأسیس کارخانجات تولید اکسیژن می‌ماند؛ در همین راستا در کشور عزیزمان ایران ۱۵ اسفند هر سال به درخت و درختکاری اختصاص یافته و آن را روز درختکاری نام نهاده‌اند؛ به این ترتیب همه ساله در روز ۱۵ اسفند ماه که آخرین ماه فصل زمستان است در حالی که همه ایرانیان خود را برای استقبال از روزهای پُر طراوت بهاری آماده می‌کنند، نهال‌های جوان به دست خاک مهربان و صبور ایران سپرده می‌شود تا به درختانی نیرومند و سرسبز بدل گردند و به این ترتیب گامی در آبادانی کشور عزیزمان برداشته می‌شود.

علی ابراهیمی کارشناس منابع طبیعی در گفت‌وگو با خبرنگار ما، با بیان اینکه درختکاری در ایران دارای پشتوانه‌‌ای از علایق ملی و سنت تاریخی است، گفت: تاریخ نشان می‌‌دهد که ایرانیان باستان، جشن‌های خاصی داشتند و در این جشن‌ها به درختکاری پرداخته و به خاک و زراعت احترام می‌‌گذاشتند.

وی افزود: در کشور ما روز درختکاری در ۱۵ اسفند هر سال برگزار می‌شود و مردم با حضور در پارک‌ها، جنگل‌ها و اقصی نقاط شهر اقدام به کاشت نهال‌های جوان می‌کنند. ایرانی‌ها هر سال با کاشت درخت به استقبال سال نو رفته و در واقع با این کار نمادین در آستانه بهار زندگی را به زمین باز می‌گردانند؛ در این روز در مقابل بیشتر پارک‌ها و فضاهای سبز و دیگر نقاط شهر نهال‌هایی به صورت رایگان در اختیار مردم قرار می‌گیرید.

ابراهیمی با اشاره به اهمیت درختکاری در اسلام یادآور شد: در ادیان و فرهنگ‌های مختلف جهان، درخت و درختکاری جایگاه خاصی دارد؛ دین مقدس اسلام نیز بشر را به کاشت درخت تشویق و ترغیب کرده است و بعضی از بزرگان دین به این امر اشتغال داشته‌اند؛ حضرت علی علیه السلام در مدینه باغ‌های خرمای فراوانی به وجود آورد.

مجتبی یاسوجی کارشناسی ارشد محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ما، با بیان اینکه جنگل‌ها، نقش مهمی در بهداشت و بهسازی و همین طور سلامت انسان دارند، اظهار کرد: یک هکتار جنگل کاج می‌تواند ۳۶ تن گرد و غبار را در عرض سال پاکیزه کند؛ ایجاد کمربند سبز و جنگل‌های مصنوعی در نواحی صنعتی و حوالی شهرها، سبب پدید آمدن محیط زیست برای پرندگان، گیاهان و جانوران مختلف می‌شود.

وی افزود: جنگل، گرد و غبار را در خود رسوب می‌دهد و بر این اساس، جنگل را ریه سبز شهرها گفته‌اند؛ جنگل، آب را تصفیه و در خود ذخیره می‌کند؛ از برخی درختان اسانس‌هایی پخش می‌شود که باعث از بین رفتن بسیاری از میکروب‌ها و جانوران ریز می‌شود؛ مانند درخت کاج که میکروب سل را از بین می برد؛ خلاصه آنکه وجود جنگل برای یک کشور برکت می‌آورد.

یاسوجی با اشاره به بهره‌گیری از جنگل و درختان در چرخه طبیعت، گفت: درخت نقش مهمی ایفا می‌کند؛ همچنین در زندگی انسان و حیوان نیز تأثیر زیادی دارد و استفاده مناسب از جنگل، باعث حفظ و نگهداری آن می‌شود.

پاکیزگی هوا، زیبایی محیط زندگی، حفظ و تولید خاک و چوب، جلوگیری از بلایای طبیعی، کنترل آب‌های زیرزمینی و…، همه به وجود درخت و جنگل بستگی دارد.

به همان میزان که از طبیعت، جنگل و درختان بهره می‌گیریم، باید در حفظ، کاشت و داشت آن هم کوشا باشیم. بسیاری از شیوه‌های بهره وری انسان از درخت، به قدمت خود انسان است. نمی‌توان حتی تصور کرد که بدون درخت چگونه تمدن می‌توانست پیشرفت کند و به مرز کنونی برسد.

کارشناس ارشد محیط زیست بیان کرد: هربار که سیل می‌آید، زیان‌های مالی و جانی بسیاری به همراه دارد؛ اگر در مسیرهای سیل‌خیز، جنگل‌ها، درختان و پوشش‌های گیاهی مناسب قرار داشته باشد، به طور چشم گیری از میزان خسارت‌ها کاسته می‌شود؛ جنگل‌ها در احیا و ترمیم حاصل خیزی خاک نیز نقش مؤثری دارند و از پیشروی بیابان ها و کویرها جلوگیری می‌کنند؛ نقش جنگل در بهبود و رونق گونه‌های گیاهی و حیوانی بسیار حائز اهمیت است؛ همچنین، نوع رفتار انسان با طبیعت و راه بهره‌گیری و استفاده از آن، در کاهش یا افزایش تأثیرات بلایای طبیعی مهم و قابل بررسی به نظر می‌رسد.

جنگل، سرمایه ملی کشور است و حتی می‌توان ادعا کرد که جنگل، سرمایه جهانی است و همه موظف به حفظ و نگهداری آن هستند؛ عوامل زیادی سبب از بین رفتن جنگل‌ها می‌شود؛ مانند استفاده نادرست از آن مثل چرای دام و تهیه علوفه که سبب می‌شود نهال‌ها و گیاهان جوان جنگل از بین بروند؛ تخریب جنگل برای ساختمان سازی و یا کشاورزی؛ عوامل طبیعی مانند سیل، زلزله، توفان و آتش..