تلاش سوریه برای آتش‌بس و معامله در مناطق جنوبی

سرای نور؛نشست جدید آستانه با موفقیت تلاش های مشترک روسیه و اردن برای رسیدن به توافق و سازش جدید جهت توقف اقدامات نظامی در جنوب سوریه همراه است. با وجود نقض سریع آتش بس که بنا بر اعلام دمشق در منطقه درعا صورت گرفت و با وجود اینکه تعدادی از گروه‌های مسلح حضور در آستانه را رد می کنند، اطلاعات میدانی نشان از آماده سازی تحولات برای راهکارهای مذاکراتی است.

تلاش سوریه برای آتش‌بس و معامله در مناطق جنوبی

ارتش سوریه در اقدامی قابل توجه که یک روز قبل از آغاز دور جدید مذاکرات در آستانه صورت گرفت، از آتش بس چهار روزه در تمامی جبهه‌های منطقه جنوبی خبر داد. با وجود حساسیت درگیری‌هایی که در درعا و قنیطره دنبال می‌شود، آتش بس یک‌جانبه اعلام شده کنونی واقعیت متفاوتی را در این جبهه‌ها تثبیت خواهد کرد که در تناقض با آن چیزی است که در نشست گذشته آستانه دنبال می شد. این در حالی است که تعدادی از گروه‌های مسلح مخالف دولت تحت مدیریت اتاق عملیات موسوم به بنیان مرصوص حملاتی را بر ضد برخی مواضع ارتش در منطقه حی المنشیه انجام دادند.

گروه تروریستی هینت تحریر الشام به گونه‌ای عمل می‌کند که گویا به دنبال متوقف کردن اولین مشارکت اردن در نشست آستانه است. اردن که ضمن هماهنگی با روسیه وارد روند مذاکرات آستانه شده، به علت همگرایی با گروه های مسلح جنوبی و منافع استراتژیک که در مهار  مرزهای شمالی خود دارد، مواضع رسمی خود را به دور از حمایت از این گروهک ها قرار داده و به سمت همکاری با روسیه جذب شده است. البته اطلاعات میدانی برخلاف این روند را نشان می‌دهد. با این وجود چیزی که امروز در عرصه نظامی مشخص است اینکه ارتش سوریه و متحدانش ابتکار عمل را در تحرکات نظامی در تمامی جبهه‌های جنوبی در اختیار دارند، این در حالی است که حملات نیروی هوایی گذرگاه نصیب و مواضع اردنی در طرف مقابل را نیز هدف قرار داده است.

نکته قابل توجه اینکه کمتر از ۲۴ ساعت بعد از آغاز آتش‌بس، تبادل موشکی متقابل در تعدادی از محلات شهر حی المنشیه دیده می شود. این حملات از سوی گروه‌هایی صورت می‌گیرد که روند مذاکرات آستانه و آتش بس نسبی آن را قبول ندارند. در همین رابطه یک منبع نظامی میدانی در گفت‌وگو با روزنامه الاخبار اعلام کرد که این گروه‌های افراطی دیگر قادر به انجام حملات وسیع و گسترده نیستند و حملات شکست خورده ای که داشته اند، تأثیر زیادی در روحیه نیروهای مبارز این گروه‌ها داشته و توانمندی‌های نظامی آنها را دچار فرسایش کرده است. این منبع اعلام کرد که آتش‌بس مذکور می‌تواند زمینه را برای مذاکرات و رسیدن به سازش سیاسی در جهت پایان دادن به درگیری‌های جنوب فراهم کند، چرا که ادامه وضعیت کنونی در جنوب کشور به نفع هیچ کس (ارتش و گروه‌های مسلح مخالف دولت ) نیست. در جبهه قنیطره نیز ارتش سوریه با وجود حمایت مکرر هوایی رژیم صهیونیستی از گروه‌های مسلح مخالف دولت ، پیشروی‌های خود را تقویت کرده و موفق شده پاتکی را انجام دهد که تمامی مواضع از دست رفته اخیر را بار دیگر تحت سلطه خود بگیرد. به این ترتیب نیروهای ارتش بار دیگر اطراف منطقه الحمیدیه واقع در و حدود یک کیلومتری مواضع رژیم صهیونیستی در بخش اشغالی جولان رسیده اند.

در حالی که همه منتظر نتایج نشست آستانه به‌ویژه در زمینه بیان جزییات نقشه‌ها و راهکارهای مدیریت مناطق احتمالی هستند، به نظر می‌رسد ناظران میدانی تمامی تخم مرغ های خود را در این سبد نگذاشتند. منابع نزدیک به یکی از طرف‌های متخاصم نشان می‌دهد که از ساعات اولیه آتش‌بس ، عملیات گسترده‌ای برای هماهنگی‌های بیشتر خطوط مقدم جبهه ها و تقویت نیروها در این مناطق آغاز شده تا دو طرف آمادگی لازم جهت از بین رفتن احتمالی آتش‌بس قبل از پایان مثبت مذاکرات یا پس از آن را داشته باشند.

فعالیت های دیپلماتیک روسیه

هم زمان و هم راستا با این اطلاعات ، برخی اطلاعات دیگر وجود دارد که نشان دهنده رویکرد مشخص روسیه برای رسیدن به سازش در جهت پایان دادن به فعالیت‌های نظامی است که مجموع دیدارهای افسران ارتش روسیه با رهبران گروهک‌های مسلح جنوب سوریه به دنبال آن است و در این دیدارها در رابطه با مرحله بعد از سازش صحبت به میان می آید.

از سوی دیگر در پی مذاکرات نظامی صورت گرفته روسیه در آنکارا و تهران، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور این کشور درباره پرونده سوریه با اعضای شورای امنیت ملی روسیه نیز صحبت کرد. رسانه‌های این کشور اعلام کردند که پوتین در این دیدار گفت که نشست وی با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در حاشیه نشست گروه ۲۰ در شهر هامبورگ آلمان بر پرونده مبارزه با تروریسم متمرکز خواهد شد.

احتمال مداخله مستقیم واشنگتن و هشدار سوریه

در سایه صحبت از بازگشت گفتگوهای دیپلماتیک در بالاترین سطوح بین واشنگتن و مسکو ، منابع مطلع به سایت فارین پالیسی گفتند که در جریان گفتگوهای رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا با آنتونیو گوتیرش دبیر کل سازمان ملل متحد در نشست ویژه‌ای که در مقر وزارت خارجه برگزار شد، از ضرورت رسیدن مسکو به جایگاه رهبری تحولات آینده سوریه صحبت شده است. این سایت خبری می‌افزاید که تیلرسون معتقد است که سرنوشت بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه در دست روسیه است و اولویت ترامپ نیز منحصر به شکست دادن داعش است.

این گزارش مدعی می شود که فعالیت‌های نظامی اخیر آمریکا بر ضد نیروهای بشار اسد که طی ماه‌های اخیر صورت گرفته، با هدف تحقق اهداف تاکتیکی محدود – بازدارنده در برابر حملات سلاح‌های شیمیایی و حمایت از نیروهای مورد حمایت واشنگتن در مبارزه با داعش- صورت گرفته بود و آمریکا به دنبال تضعیف دولت بشار اسد و تقویت مواضع مخالفان نیست.

این گزارش به عقب‌نشینی دیپلماسی آمریکا در برابر مسکو در پرونده سوریه اشاره کرده و می‌نویسد که این اتفاق در شرایطی رخ داد که واشنگتن به دنبال افزایش حضور نظامی خود در عرصه میدانی از طریق پایگاه‌های نظامی و فرودگاه‌ها است. این اتفاقات باعث شده دمشق هشدارهایی را نسبت به رفتار آمریکا از خود نشان دهد مبنی بر اینکه سوریه و متحدانش نسبت به هر اقدام تجاوز طلبانه واکنش نشان خواهند داد. فیصل مقداد معاون وزیر خارجه سوریه در این راستا تأکید کرد که تحولات اخیر برای دولت سوریه بهتر است و ارتش سوریه و متحدان این کشور در جبهه‌های مختلف پیشروی کرده و آشتی ملی نیز دستاوردهای زیادی را محقق کرده است. وی ابراز داشت که دمشق اقدام ایالات متحده آمریکا مبنی بر آغاز تجاوزهای جدید را عجیب نمی‌داند، اما آن ها باید به صورت دقیق واکنش‌های سوریه و متحدانش نسبت به این حملات را مدنظر قرار دهند، واکنش‌هایی که قطعاً مانند واکنش به حمله اول نخواهد بود.

مذاکرات آستانه و طرح جدید آنکارا برای حمله به کردهای سوریه

روزنامه الاخبار در مقاله دیگری با اشاره به انفجارهای صورت گرفته در دمشق تاکید کرد که این انفجارها دوره تنش آفرین همراه با دور گذشته گفتگوها در ژنو را به یاد انسان انداخت. این گزارش تأکید کرد که انفجار مذکور زمانی رخ داد که هیئت‌های شرکت‌کننده در آستانه خود را برای برگزاری نشست مقدماتی قبل از آغاز دور جدید این نشست آماده می‌کنند. هم‌زمان با این تحولات آنکارا نیز رایزنی‌های فشرده‌ای را جهت ایجاد تفاهم بین المللی برای آغاز دور جدید درگیری های خود در سوریه دنبال می کند.

سه انفجار صورت گرفته در دمشق پایتخت سوریه به کشته شدن ۱۹ نظامی و غیرنظامی و زخمی شدن ده‌ها تن دیگر منجر شد، بازگشت تنش در اطراف پایتخت در حالی است که سایر عرصه‌های میدانی سوریه نسبت به روزهای گذشته از آرامش نسبی برخوردار است و ارتش سوریه به تثبیت نقاط جدید تحت سلطه خود در جبهه های ضد داعش ادامه می دهد. این در حالی است که ارتش ترکیه و گروه‌های مسلح تحت فرماندهی آن طی هفته‌های اخیر سطح آمادگی‌های نظامی خود را در منطقه عفرین افزایش داده‌اند. فعالیت‌های دیپلماتیک ترکیه این روزها اطلاعات مطرح شده از سوی رسانه‌های این کشور مبنی بر عملیات قریب‌الوقوع بر ضد مواضع یگان‌های حمایت مردمی کرد در حومه شمال غربی حلب را افزایش داده است. استانبول دو روز پیش در همین راستا شاهد برگزاری نشست مهمی میان رجب طیب أردوغان رئیس‌جمهور ترکیه و سرگی شویگو وزیر دفاع روسیه بود.

با وجود اینکه جزییات این دیدار در رسانه ها مطرح نشد، اما می‌توان تأکید کرد که تحرکات اخیر ارتش ترکیه محور اصلی بررسی‌ها در این نشست بود. مذاکرات آستانه و معاملات تسلیحاتی دوجانبه از جمله در زمینه فروش سامانه اس ۴۰۰ به ترکیه را نیز می‌توان از محورهای مهم این جلسه دانست. نکته قابل توجه اینجا بود که رسانه‌های ترکیه هیچ جزئیاتی از این نشست منتشر نکرده و تنها به بررسی تصویری پرداختند که ریاست جمهوری ترکیه آن را منتشر کرده و نشان می‌داد که خلوصی آکار رئیس ستاد ارتش و هاکان فیدان رئیس سرویس‌های اطلاعاتی ترکیه نیز در این نشست حضور داشتند.

با وجود اهمیت نقش روسیه در تعیین حجم و تأثیرگذاری احتمالی ترکیه در شمال سوریه در چارچوب مذاکرات آستانه، فعالیت‌های دیپلماتیک و نظامی مسکو با دولت‌های مرتبط با پرونده سوریه طی روزهای اخیر افزایش پیدا کرده است. در همین راستا الکساندر فومن معاون وزیر خارجه روسیه به تهران سفر کرده و با حسین جابری انصاری معاون امور عربی و آفریقایی وزیر امور خارجه کشورمان در رابطه با جزییات آمادگی‌ها و هماهنگی‌ها جهت نشست آستانه دیدار و گفت‌وگو کرده است .

این در حالی است که منابع مختلف نزدیک به گروه‌های حاضر در عملیات سپر فرات سابق از اتمام عملیات بازسازی این گروه‌ها به عنوان مقدمه آماده‌سازی جهت عملیات آینده در حومه حلب بر ضد یگان های کرد خبر می دهند. درباره جزئیات عملیات آینده در اطراف عفرین مطلبی منتشر نشده است ، اما به نظر می رسد نام این عملیات احتمالی شمشیر فرات است که برای اولین بار در آوریل گذشته نام آن مطرح شده است. البته روزنامه ترکی زبان صباح به نقل از فهیم عیسی فرمانده تیپ سلطان مراد جزییاتی از آمادگی‌های صورت گرفته را منتشر کرد و نوشت که هدف اول از این عملیات تسلط بر منطقه تل رفعت و فرودگاه نظامی مینگ خواهد بود و هم‌زمان تحرکاتی در مرزهای جنوبی عفرین در اطراف دارة غزة از طریق منطقه مرزی أطمة در حومه ادلب صورت خواهد گرفت. وی پیش بینی کرد که این عملیات ساده‌تر از عملیات محاصره شهر الباب باشد. او گفت که تعداد عناصر شرکت ‌کننده از میان گروه‌های مختلف در این عملیات از ۵ هزار نفر در عملیات الباب فراتر رفته و به ۲۰ هزار نفر رسیده است.