اینجا برنج‌های غربتی نقاب ایرانی به‌صورت می‌زنند/پشت پرده «تخلیط» برنج چه کسانی هستند؟

بازار برنج، هر ساله با تنش‌هایی از واردات و تخصیص ارز دولتی گرفته تا افزایش قیمت کود و سم و هزینه‌های جانبی تولید برای کشاورز و از افزایش نرخ شالیکوبی‌ها گرفته تا سودجویی و تخلیط برنج، دچار آسیب‌های جدی و کهنه‌ای است که با عقب نشینی دولت و دستگاه‌های نظارتی، راه به جایی نبرده است و دود این پا پس کشیدن‌ها و پا پیش گذاشتن سودجویان، تنها به چشم کشاورزی می‌رود که هر ساله، رنج در زمین، نشا می‌کنند!

اختلاط برنج‌های مرغوب شمال با برنج‌های خارجی و داخلی تنها برای دوزار، سه شاهی بیشتر، از سوی برخی سودجویانی صورت می‌گیرد که با دستبرد به دسترنج کشاورزان، برای خود از جیب مردم و اعتبار کشاورزان، کیسه می‌دوزند و این ولع ناتمام، رنجی است که گویا پایانی ندارد.

اما امسال تصمیم عجیب آزادسازی واردات برنج آن هم در چند قدم مانده به فصل برداشت، آب سردی شد روی تن خسته کشاورز، برنجی که به گفته مسئولان امر، قُل غربتی طارم خودمان است!

*اینجا برنج‌های غربتی نقاب ایرانی به‌صورت می‌زنند!
این شباهت بی‌اندازه، دندان سودجویان بازار رنج را برای تخلیط تیزتر از گذشته کرده است و بنا بر شنیده‌ها، استان مازندران به‌ویژه شهرستان بابل را مقصد بسیاری از تریلی‌های حامل برنج‌های وارداتی کرده است؛ برنج‌هایی که اینجا، نقاب‌ بر صورت می‌زنند تا ایرانی به‌نظر برسند!

در این راستا، محمد قربانی معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی در هفته‌های اخیر خبر از ورود برنج خارجی شبیه به طارم و با قیمت هر کیلوگرم ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان برای تنظیم بازار برنج ایرانی به کشور داده است؛ گفتنی است این برنج‌ها عمدتا از کشورهای هند و تایلند، مسافر ایران شده‌اند.

هر چند موضوع تخلیط برنج محدود به استان مازندران و در استان مازندران تنها محدود به شهرستان بابل نمی‌شود اما به دلیل آمار رسمی دستگاه‌های نظارتی مبنی بر تشکیل بیشترین پرونده تخلف تخلیط برنج استان در این شهرستان و شنیده‌هایی مبنی بر آماده سازی مقدمات تخلیط برنج در آستانه فصل برداشت از سوی سودجویان در این شهرستان، محور این گزارش را به شهرستان بابل اختصاص داده‌ایم.

در حالی شهرستان بابل حائز رتبه نخست میزان تولید برنج و از لحاظ سطح کشت بعد از رشت دومین استان کشور محسوب می‌شود که طی سالیان اخیر به‌عنوان بزرگ‌ترین مرکز تخلیط برنج در مازندران نیز به شمار می‌رود.

طی روزهای اخیر زمزمه‌های فراوانی در فضای مجازی مبنی بر ورود تریلی‌های متعدد حامل برنج‌های وارداتی به بابل شنیده می‌شود که عمدتا توسط سودجویان جهت تخلیط برنج صورت می‌گیرد.

در ادامه توجه شما را به بخشی از اظهارات مدیران دستگاه‌های متولی برنج در شهرستان بابل در جلسه مبارزه با تخلیط برنج در بابل جلب می‌کنم که خالی از لطف نیست:

*بخش زیادی از برنج وارداتی کشور به بابل می‌رسد

تشکا فیروزجایی رئیس اداره سمت بابل نیز در این‌باره می‌گوید: حجم وحشتناکی از برنج وارداتی کشور وارد بابل می‌شود و تعداد تقاضا برای گرفتن کد انبار برنج خیلی زیاد شده‌ است.

وی با بیان اینکه در سه ماه نخست امسال ١٧ پرونده داشتیم، افزود: برنجی که از گمرک وارد می‌شود در بارنامه نوشته بابل! چرا باید برنج وارداتی به مبدا شهرهای برنج‌خیز بارنامه شود و از همان مبدا جلوگیری نمی‌شود.

رئیس اداره صمت بابل با تاکید بر اینکه بیش از ۵۰ نفر وارد کننده برنج در بابل هستند که همه پروانه برنج فروشی دارند، گفت: الان برخی برای رد گم کردن برنج خارجی در کیسه‌های ۸۰ کیلویی در انبارها به نام برنج داخلی نگهداری می‌کنند، باید مبادی ورودی ورودی و خروجی استان را برای واردکنندگان برنج ناامن کرد.

* ضرورت کنترل ورود برنج خارجی از مبادی ورودی بابل/عمده تخلفات در سورتینگ‌ها صورت می‌گیرد
محسن علی‌گل‌زاده  رئیس اداره جهادکشاورزی شهرستان بابل نیز در این جلسه، گفت: برنج ۵ میلیون نفر در بابل تامین می‌شود، سورتینگ مبدا تخلفات است حتی نام بابل در وزارت‌خانه جهادکشاورزی به‌عنوان محل تخلیط بوده و برای بازرسی از تخلیط برنج کمبود نیرو داریم و نیازمند به کمک دیگر دستگاه‌ها هستیم.

سیدعلی طاهری رئیس اتحادیه برنج‌فروشان بابل نیز در خصوص صحت‌وسقم انتشار خبر تخلیط گسترده برنج در بابل به عنوان مرکز اصلی تخلیط در استان مازندران، به خبرنگار بلاغ گفت:  طی هفته‌های اخیر با تشدید نظارت بر مراکز عرضه و شالیکوبی‌ها، جلوی تخلیط تا حد زیادی گرفته شده است.

وی افزود: جرایم سنگین ریالی چند مرکز تخلیط برنج در بابل موجب شد تا سودجویان برنج، عقب‌نشینی کنند.

رئیس اتحادیه برنج‌فروشان بابل، خاطرنشان کرد: برخی از متخلفان مشمول جرایم ۲ تا ۳ میلیاردی شدند و نقره‌داغ این واحدها موجب شد تا کسی به ذهنش تخلیط برنج خارجی با ارقام پرمحصول به سرش نزند.

طاهری متذکر شد: عمده این تخلف در مراکز سورتینگ صورت می‌گیرد که با پلمب نزدیک به ۸ واحد سورتینگ و مشارکت و همراهی اتحادیه برنج، تعزیرات، جهاد کشاورزی و دستگاه‌های نظارتی، مقابله سختی با تخلیط برنج در بابل صورت گرفته است

به گفته وی، یک هزار واحد داری مجوز عرضه برنج و بیش از دو هزار برنج‌فروش نیسانی و دوره گرد در بابل مشغول فعالیت هستند.

حسن عنایتی در خصوص تخلیط برنج در استان مازندران به ویژه شهرستان بابل به خبرنگار بلاغ، گفت: تخلیط برنج کاری اخلاقی و پسندیده‌ای نمی‌دانیم و باید برنجی با کیفیت، سلامت و تولید برنج بومی به بازار عرضه دهیم.

وی افزود: ما قطعا در صورت مشاهده و گزارش اینگونه موارد، قاطعانه برخورد می‌کنیم و در این ایام، تشدید نظارت بر مراکز عرضه و کارخانجات در دستور کار قرار دارد.

*افزایش آنی تقاضا در برخی از ارقام خاص حکایت از تخلیط دارد
علی‌محمد رمضانی در گفت‌و‌گو با خبرنگار بلاغ در این رابطه، اظهار کرد: در حال حاضر در استان مازندران، ۲۲ گونه برنج کدبندی شده است و تشخیص ارقام برنج توسط عوام بسیار سخت است.

وی افزود: در یک ایامی از سال تقاضا برای برنج شیرودی و ارقام متعدد برنج‌های پرمحصول بسیار افزایش می‌یابد و این بدان دلیل است که این گونه برای تخلیط با برنج پرمحصول بسیار گزینه مناسبی است؛ همین روند در خصوص برنج‌های نظیر ندا و فجر نیز برای تخلیط با برنج‌های وارداتی گزینه مناسبی است.

رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران، خاطرنشان کرد: افزایش به یکباره تقاضا در برخی گونه‌ها کاملا نشان می‌دهد این رقم برای تخلیط با برنج‌های وارداتی در حال خریداری از سوی سودجویان است.

* «برندسازی» تنها راه مقابله با تخلیط
رمضانی تصریح کرد: تنها راه مقابله با تخلیط برنج، «برندسازی» برنج مازندران است؛ به اینگونه که باید تمامی برنج‌های وارد شده به کارخانه‌های شالیکوبی با درج نام کشاورز، شهرستان و روستای محل فعالیت، میزان تناژ برنج و رقم آن در سامانه‌ای ثبت شود و به تفکیک مشخص شود که جه میزان از این برنج تحویلی جهت مصرف خانگی و چه میزان جهت فروش و یا عرضه به بازار می‌باشد؛ لذا وقتی برنج با برند کارخانه شالیکوبی به بازار عرضه شود هیچ تاجر و عرضه‌کننده‌ای قادر به تخلیط آن نیست، چرا که به راحتی قابل رهگیری و شناسایی است.

وی ادامه داد: وقتی راه تخلیط  احتمالی برنج در کارخانجات شالیکوبی مسدود شد آن‌گاه احتمال بعدی، تخلیط برنج در بنکداری‌ها و تجار برنج است که کار سورتینگ و بسته‌بندی آن را انجام می‌دهند.

رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران، بیان کرد: اگر در نظارت‌ها مشاهده شد که برنج با برند مشخص کارخانه شالیکوبی در یک مرکز عرضه یا بنکداری، تخلیط در آن وجود دارد به راحتی آن مرکز عرضه و متخلف قابل شناسایی است و برخورد لازم با او صورت می‌گیرد.

* مخدوش کردن نام طارم، گناهی نابخشودنی است
رمضانی تاکید کرد: برنج طارم مخصوص مازندران است و در هیچ کجای دنیا این برنج به نام هیچ کشوری ثبت نشده است؛ لذا برنج طارم یک برنجی است که نام‌آور است و مخدوش کردن نام و برند برنج مازندران آن هم طارم، کاری نابخشودنی است.

وی اعلام کرد: باید بسترهای لازم برای برند دار کردن برنج مازندران صورت گیرد و با برند سازی در گام نخست و بالابردن فرهنگ خرید مردم از فروشگاه‌های مجاز و برنج‌های با برند مشخص در گام بعدی، با تخلیط و فروش برنج‌های نامرغوب و تخلیط شده، جلوگیری کنیم.

رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران، با عنوان اینکه کار مقابله با تخلیط برنج کار یک روزه و یک ماهه نیست؛ مطرح کرد: باید دستگاه‌های نظارتی و متولی گرد هم بیایند و با برنامه‌ریزی هدفمند، گام به گام محدوده فعالیت سودجویان را محدود کنند تا این تخلف از بازار برنج، ریشه‌کن شود.

*بابل به یکی از استان‌های پاکستان مبدل شده است
عباس پورباقری رئيس انجمن برنج‌فروشان مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ با تایید تخلیط گسترده برنج در بابل، گفت: متاسفانه واردات برنج مشابه طارم به کشور شدیدا به بازار برنج آن هم در فصل برداشت، لطمه زده است.

وی افزود: بابل طی سالیان اخیر به یکی از استان‌های پاکستان مبدل شده است و تریلی به تریلی، برنج پاکستانی و هندی در این شهرستان برنج وارد می‌شود.

رئيس انجمن برنج‌فروشان مازندران، خاطرنشان کرد: متاسفانه کسی هم نیست که جلوی این روند موجود چندین ساله را بگیرد و این روند قطعا نام و برند برنج مازندران را مخدوش خواهد کرد.

پورباقری ادامه داد: چگونه می‌شود علیرغم میزان تولید مشخص شلتوک در این شهرستان، چندین برابر آن به استان‌های کشور، عرضه می‌شود؛ عمده این برنج‌ها یا ارقام پرمحصول است و یا تخلیط صورت می‌گیرد و این‌گونه دود این اقدامات سودجویانه به چشم تمامی کشاورزان و برند برنج مازندران، می‌رود.

وی عنوان کرد: عمده این تخلفات در مراکز بدون مجوز و زیرزمینی صورت می‌گیرد و لطمه به واحدهای دارای مجوز و کشاورزان وارد می‌کنند.

رئيس انجمن برنج‌فروشان مازندران، گفت: زیرزمینی بودن مراکز تخلیط کار شناسایی متخلفان را برای دستگاه‌های نظارتی را سخت و دشوار می‌کند اما می‌شود در مبادی ورودی استان، نظارت دقیقی بر کامیون‌های حامل برنج کرد و جلوی ورود آن را گرفت.

پورباقری تاکید کرد: متاسفانه طی سالیان اخیر، فروش برنج خارجی به جای فروش برنج محلی، به یکی از پردرآمدترین مشاغل استان به‌ویژه در شهرهای بابل و آمل مبدل شده است.

وی متذکر شد: متاسفانه در برخی از مراکز عرضه نمی‌توانید حتی یک جنس بدون تخلیط پیدا کنید و این بازی با نام و برند برنج مازندران است.

رئيس انجمن برنج‌فروشان مازندران، یادآور شد: واردات برنج مشابه طارم آن هم در فصل برداشت جدای از تمام مشکلات تخلیط و سودجویی، لطمه بزرگی به کشاورز وارد می‌کند و اثر محسوسی در قیمت فروش محصولات محلی خواهد داشت که زیانش تنها متوجه کشاورز خواهد شد.

* متاسفانه برخلاف ممنوعیت ۴ ماهه قانون شاهد انجام واردات برنج هستیم
منصورعلی زارعی نماینده ساری و میاندورود و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در خصوص چرایی واردات برنج در آستانه فصل برداشت و عدم اعتراض مجلس به این موضوع و همچنین تخلیط گسترده برنج ناب مازندران، گفت: وقتی تریلی تریلی برنج خارجی وارد کشور می‌شود خوب طبیعی است که موضوع تخلیط برنج هم پیش می‌آید و این مسئله نامبارک، دور از انتظار نیست.

وی افزود: برابر قانون، واردات برنج در ۴ ماه از سال به ویژه فصل برداشت ممنوع است اما متاسفانه برخلاف قانون، در حال حاضر شاهد واردات برنج به کشور هستیم.

نماینده ساری و میاندورود و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، با اشاره به پیگیری مجلس برای چرایی این موضوع، خاطرنشان کرد: ما اعتراض خود را نسبت به این موضوع اعلام کردیم و منتظر پاسخ هستیم.

زارعی گفت: بنا بر آنچه تا به اینجای کار شنیده می‌شود بنا است قیمت هرکیلو برنج طارم از ۸۰ هزار تومان، پایین‌تر نباشد و باید دید در ادامه چه قیمتی برای برنج محلی مازندران، نرخگذاری خواهد شد.

*تخلیط جزو خط قرمزهای تعزیرات در نظارت بر بازار برنج است
یدالله ملکی مدیرکل تعزیرات مازندران نیز در خصوص اقدامات دستگاه متبوع خود در مقابله با متخلفان بازار برنج به خبرنگار بلاغ، می‌گوید: طی سال‌جاری چندین پرونده به ویژه در شهرستان بابل تشکیل شده است که برخورد سختی هم با متخلفان صورت گرفته است.

وی افزود: مجموع جرایم صورت گرفته از چند میلیارد تومان گذشت و میزان جرایم برخی از متخلفان از یک میلیارد هم عبور کرد.

مدیرکل تعزیرات مازندران، خاطرنشان کرد: تخلیط برنج جزو خط قرمزهای ما در رصد و نظارت بازار برنج است و در صورت مشاهده، با اشد مجازات و قاطعانه بدون کوچکترین اغماضی برخورد خواهیم کرد.

ملکی ادامه داد: در سال گذشته نیز شهرستان بابل بیشترین تعداد پرونده تخلف در موضوع تخلیط برنج استان را به خود اختصاص داده بود.

* اشد مجازات در انتظار متخلفان بازار برنج/تخلیط؛ ظلم به خریدار و کشاورز
وی تصریح کرد: آنچه مسلم است تخلیط برنج از تخلفاتی است که در نامه مکتوب به شعب تعزیرات در استان، هیچ گونه اهمالی در آن نمی‌شود، حداکثر مجازات در نظر گرفته می‌شود.

مدیرکل تعزیرات مازندران، اعلام کرد: مجازات ریالی متخلفان بازار برنج طی سال جاری چندین برابر گذشته شده است.

ملکی تاکید کرد: شاید بتوان از عدم درج قیمت عبور کرد اما اینکه فردی بیاید برنج ایرانی را با یک برنج ناشناس خارجی مخلوط کند و آن را به عنوان برنج اصیل و برند مازندرانی بفروشد اصلا بخشودنی نیست؛ چرا که جدا از جفا به خریدار، ظلم فاحشی هم به کشاورزان، به برند مازندران و تاجران منصف صورت می‌گیرد.

وی متذکر شد: متاسفانه مخدوش کردن نام و برند برنج محلی مازندران موجب رکود بازار و کشاورزی خواهد شد و با این اقدام برخی افراد بی خرد و متقلب، حتی از مشتریان برنج مازندران، کاسته شود.

*در برندسازی و فرهنگ‌سازی خرید  محصولات برند موفق عمل نکردیم
اسفندیار قاسم‌زاده عضو هیئت مدیره انجمن برنج ایران و رئیس انجمن برنج مازندران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ ضمن تایید حجم گسترده‌ای از تخلیط برنج در شهرستان بابل با بیان اینکه بعضا وجود پاره‌ای از مشکلات ما را از اصل موضوع، غافل می‌کند؛ گفت: در دنیا و در تجارت، برندسازی پایه و اساس یک حرفه و صنعت است، ما جه میزان در بحث برندسازی و همچنین فرهنگ‌سازی جامعه کار کرده‌ایم که اکنون محصولات‌مان برندسازی شود و از مردم هم انتظار خریدهای منطقی با انتخاب درست داشته باشیم.

وی افزود: اگر در گام نخست یعنی برنددار کردن محصولات کشاورزی نظیر برنج، موفق عمل می‌کردیم در گام بعدی، مصرف‌کنندگان را متقاعد می‌کردیم که محصولات برند را بخرند.

*عمده برنج‌های تخلیط شده بدون شناسنامه وارد بازار می‌شوند
عضو هیئت مدیره انجمن برنج ایران، خاطرنشان کرد: هم اکنون، درصد میزان تخلیط در برنج‌های برند چه میزان است و درصد میزان تخلیط در برنج‌های بی شناسنامه چقدر است؟ مطمئنا سطح بالایی از محصولاتی که تخلیط می‌شوند بدون شناسنامه وارد بازار مصرف می‌شوند.

رئیس انجمن برنج مازندران، ادامه داد: حال، وقتی این برنج‌های تخلیط شده، بدون شناسنامه باشد یک موضوع است و وقتی محصول تخلیط شده دارای برند است هم موضوع دیگر که البته مخحصولات دارای برند عمدتا در فروشگاه‌های معتبر توزیع می‌شود و لذا در صورت تخلف، فروشگاه‌های رسمی باید پاسخگو باشند و این درصد تخلفات را بسیار پایین می‌آورد.

قاسم‌زاده، اعلام کرد: اما وقتی به مراکز عرضه بدون شناسنامه و زیرزمینی نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم در سایه عدم نظارت، افراد سودجو، بی‌محابا در حال فروش بالا و با سودهای کلان هستند.

* اختلاف معنادار قیمت برنج داخلی و خارجی دلیل افزایش تخلیط در سال گذشته
وی تصریح کرد: متاسفانه امسال به‌جای اینکه بیاییم و نظارت را در بخش تخلیط تشدید کنیم، آمدیم و مراکز عرضه دارای شناسنامه و برند را محدود به فروش قیمت تا سقف کیلویی ۶۵ هزار تومان کردیم و این موجب شد تا تمامی محصولات برند را زمین‌گیر کنیم و میدان‌داری را افرادی کردند که تخلیط کردند.

عضو هیئت مدیره انجمن برنج ایران، عنوان کرد: این افراد با تخلیط ۵۰ تا حتی ۱۰۰ درصدی برنج خارجی این محصولات تخلیط شده را با کیسه‌های ایرانی روانه بازار کردند و با فروش کیلویی ۵۵ هزار تومان مدعی ارزان فروشی هم بودند.

رئیس انجمن برنج مازندران،، تاکید کرد: متاسفانه در سال زراعی گذشته، به دلیل تفاوت قیمت معنادار برنج خارجی و برنج محلی ایرانی، میزان تخلیط برنج بسیار بالا بود و حداقل این میزان بالای ۵۰د درصد بوده است.

قاسم‌زاده، گفت: آگاهی به مردم، فرهنگ‌سازی درمیان مصرف‌کنندگان جهت مصرف محصولات برندینگ و برندسازی برنج در کنار یکدیگر می‌تواند سد بزرگی در مقابل تخلیط برنج ایجاد کند.

*کلام آخر!
کشاورزی را تنها در گندم نبینیم، برنج برای مردمان شمال کشور تنها یک قوت نیست، معیشت است؛ سال‌هاست که کشاورزان با دست‌های پینه‌بسته و با پاهایی ترک‌خورده، نشاهای‌شان، شالی می‌شود و شالی‌ها قد می‌کشند و برنج؛ اما دست آخر، سیاست‌ها به نحوی پیش می‌رود که سودی به جیب‌شان نمی‌رود و تازه ضرر هم می‌کنند!

مشکلات برنج‌کاران قد تمام خوشه‌های طلایی است که در آب‌وگل می‌کارند، نه، شاید هم بیشتر، قد تمام دانه‌های برنجی است که روی سفره‌ها می‌آید، از همان روز اولی که پا به زمین‌شان می‌گذارند تا روز آخر، نه حتی بعدتر هنگام تبدیل شلتوک به برنج و زمان فروش، این مشکلات هستند که سایه به سایه‌شان می‌آیند، عجب رفاقتی! دست بر دار هم نیستند!

قدِ برنج‌کاران پشت کوهی از مشکلات خمید، اما صدای‌شان به گوش کسی نرسید، نبود یک سازمان مجزا از جنس شالیکاران موجب شده است تا طی این سالیان دراز، کسی حرف‌شان را نشنود و یا اگر بشنود، نفهمد.

سال‌ها است که روز برای کشاورزان نو می‌شود، اما روزی‌شان در جیب دلالان دود می‌شود، سال‌ها است زیر آفتاب سوزان، دست و رویشان سیاه می‌شود اما آخر کار، رویشان پیش خانواده‌شان، سفید نمی‌شود، سال‌ها است که زحمت‌شان، پای واردات بر باد می‌رود اما همت‌شان برای سال بعد کم نمی‌شود؛ سال‌ها است می‌کارند و ما می‌خوریم، اما یکسال نشد ما برایشان بکاریم و آن‌ها بخورند!/بلاغ