لزوم توجه به آرمانگرایی/ سعی کنید امید را زنده نگه دارید

۱۶ آذر و روز دانشجو، از یک طرف متعلق به دانشجو و دانشگاه است، اما از طرف دیگر روزی از روزهای انقلاب و حماسه و شهادت در تاریخ ایران عزیز هم هست.

وقتی در آبان ماه آن سال اعلام شد که نیکسون، معاون رئیس جمهور وقت آمریکا از طرف آیزنهاور، رئیس جمهور وقت این کشور استعمارگر به ایران می‏آید، در مقابل دانشجویان مبارز دانشگاه نیز تصمیم گرفتند که در فضای حکومت نظامی بعد از کودتای سیاه، نفرت و انزجار خود را به دستگاه کودتا نشان دهند.

صبح شانزدهم آذر و هنگام ورود به دانشگاه، دانشجویان متوجه تجهیزات فوق العاده سربازان و اوضاع غیر عادی اطراف دانشگاه شدند.

رئیس دانشگاه که اوضاع را عادی نمی دید، دانشگاه را تعطیل اعلام کرد. نیروهای نظامی رژیم که به شدت رفت و آمد دانشجویان را کنترل می کردند و در این بین هم عده ای را دستگیر کرده بودند، با حضور سرزده و بدون اجازه در کلاس یکی از استادان دانشکده فنی، زمینه دستگیری دو دانشجو و اعتراض سایران را در کلاس درس ایجاد کردند. همین امر باعث به هم ریختن دانشکده فنی شد. این دانشکده در محاصره کامل قرار گرفت و به یکباره، فرمان آتش هم صادر شد و سه دانشجوی انقلابی یعنی قندچی، بزرگ نیا و شریعت رضوی در خون خود غلتیدند و به شهادت رسیدند.

چنین شد که ۱۶ آذر به نام روز دانشجو نامگذاری شد و امروزه پس از گذشت سالها از آن واقعه، یاد و نام آن شهیدان زنده است و بحث «دانشجوی تراز انقلاب اسلامی» در زبان و بیان رهبری حکیم انقلاب طنین انداز است.

باید گفت مرور بیانات حکیمانه رهبری بصیر انقلاب در ده سال اخیر نشان می دهد که این شاخصها را می توان برای دانشجوی تراز انقلاب اسلامی لحاظ کرد:

یک . پایبندی به دین و اخلاق

شاید هیچ نشستی بین دانشجویان و رهبری معظم اتفاق نمی افتد؛ مگر آنکه حضرت آقا در آن نشست، بحثی در این زمینه با بیان آیه، روایت یا نکته ای مطرح می فرمایند.

به طور مثال معظم له می فرمایند:

«بنده بارها از کلام امیرالمؤمنین (علیه الصّلاه و السّلام) این را نقل کرده‌ام: “لایحمل هذا العلم الّا اهل البصر و الصّبر”؛ بصیرت – آگاهی – و صبر؛ یعنی استقامت، پافشاری، خسته نشدن. این دو خصوصیت در ملت ایران پیدا شد و کار خودش را کرد و انقلاب پیروز شد.

در واقع تشکیل نظام جمهوری اسلامی، پاسخی بود به نیاز بلندمدتِ تاریخیِ ملت ایران. ملت ایران از دل آرزوهای تاریخی خودشان، جمهوری اسلامی را عَلم کردند و سر پا کردند. بدیهی است وقتی که یک نظامی اینجور در آرزوهای دیرین مردم ریشه دارد، این نظام ماندنی است؛ این نظام قابلیت بقاء دارد، قابلیت رشد دارد و ریشه می دواند.»
مقام معظم رهبری در جای دیگری هم می فرمایند:

«خب، در مسئله‌ی اخلاق، این نکته را هم عرض بکنم که جزو اساسی‌ترین مسائل است – پرهیز از قول به غیر علم، از غیبت، از تهمت. من خواهش می کنم شما جوانهای عزیز به این مسئله اهتمام بورزید. همین طور که در زمینه‌های مختلف اهتمام به طهارت عملی دارید – به نماز اهتمام دارید، به روزه اهتمام دارید، به پرهیز از تعرضهای جنسی اهتمام دارید – به این مسئله هم اهتمام داشته باشید. اگر چنانچه ما چیزی را به کسی نسبت بدهیم که در او نیست، خب این می شود تهمت. اگر چنانچه چیزی را بگوئیم که به آن علم نداریم؛ مثلاً یک شایعه است – یک نفری یک حرفی را از قول یکی نقل می کند، ما هم همان را دوباره تکرار می کنیم – خب، این کمک کردن به شایعه است، این شایعه‌پردازی است؛ قول به غیر علم است … دنبالش هم می فرماید: “انّ السّمع و البصر و الفؤاد کلّ اولئک کان عنه مسئولا.»

دو . پایبندی به اصول انقلاب و امام

این نکته هم از نکات بسیار مهم برای دانشجوی تراز انقلاب اسلامی است که به اصول انقلاب – که در متون دینی هم قابل دسترسی است – پایبند باشد.

حضرت آقا در جایی می فرمایند:

«انقلاب اسلامی یک استثناء است. انقلاب اسلامی حرکتی بود که با اهداف مشخصی – و لو آن اهداف که مشخص هم بود، در یک جاهائی کلی بود؛ به تدریج خرد شد، روشن شد، مصادیقش معلوم شد؛ اما اهداف، اهداف روشنی بود – به وجود آمد. هدف اسلام‌خواهی، هدف استکبارستیزی، هدف حفظ استقلال کشور، هدف کرامت‌بخشی به انسان، هدف دفاع از مظلوم، هدف پیشرفت و اعتلای علمی و فنی و اقتصادی کشور؛ اینها اهداف انقلاب بوده.

انسان وقتی در فرمایشات امام (رضوان اللَّه علیه) و در اسناد اصلی انقلاب اینها را نگاه می کند، می بیند که همه‌ی اینها در متون اسلامی هم ریشه دارد. مردمی بودن، متکی به ایمان مردم، عقاید مردم و انگیزه‌های مردمی و عواطف مردمی، جزو پایه‌های اصلی انقلاب است. این خط ادامه پیدا کرده؛ این خط انحراف پیدا نکرده، این خط زاویه نخورده.»

حضرت آقا درباره همین روز دانشجو و روحیه استکبارستیزی می فرمایند:

«جالب است توجه کنید که ۱۶ آذر در سال ۳۲ که در آن سه نفر دانشجو به خاک و خون غلتیدند، تقریباً چهار ماه بعد از ۲۸ مرداد اتفاق افتاده؛ یعنی بعد از کودتای ۲۸ مرداد و آن اختناق عجیب – سرکوب عجیب همه‌ی نیروها و سکوت همه – ناگهان به وسیله‌ی دانشجویان در دانشگاه تهران یک انفجار در فضا و در محیط به وجود می‌آید. چرا؟ چون نیکسون که آن وقت معاون رئیس جمهور آمریکا بود، آمد ایران. به عنوان اعتراض به آمریکا، به عنوان اعتراض به نیکسون که عامل کودتای ۲۸ مرداد بودند، این دانشجوها در محیط دانشگاه اعتصاب و تظاهرات میکنند، که البته با سرکوب مواجه میشوند و سه نفرشان هم کشته میشوند. حالا ۱۶ آذر در همه‌ی سالها، با این مختصات باید شناخته شود. ۱۶ آذر مال دانشجوی ضد نیکسون است، دانشجوی ضد آمریکاست، دانشجوی ضد سلطه است.»
سه . توجه ویژه به علم و دانشجویی حقیقی

نباید فراموش کرد که دانشجو یعنی جوینده حقیقی علم و دانش و این اصل مهم نباید به هیچ وجه فراموش شود.

اینگونه است که حضرت آقا هم به این نکته توجه ویژه داشته و دارند و در بیانات خود می فرمایند:

«یکی از نکات مهم، خود مسئله‌ی علم و دانش و دانشجویی است. خود دانشجویی به انسان توان می دهد. توجه به علم، توجه به دانش، خودش توان‌افزا و توان‌آفرین است. البته بر این دو عنصر اضافه کنیم فضائی را که انقلاب به وجود آورد؛ و اگر بخواهیم با نگاه حداقلی نگاه کنیم، انقلاب این فضا را در محیطهای جوان و محیطهای دانشجویی، حداقل تشدید و مضاعف کرد. یعنی حالت نشاط، سرزندگی، دوری از دلمردگی، اعتماد به نفس، در محیط دانشجویی زیاد است. بنابراین ما هرچه از دانشجوها توقع داشته باشیم، کارهای سخت را از آنها بخواهیم، متوجه آنها بکنیم، توقعات ارائه بدهیم، به نظر من پرتوقعی نیست. کارهای زیادی می شود انجام داد. ما یک جریان سیّال و نیروی تمام‌نشدنی ای داریم که اگر چنانچه این نیرو آزاد شود و هدایت شود، می تواند کشور را به طور کامل آباد کند.»
رهبر بصیر انقلاب درباره اهمیت نهضت تولید علم هم می فرمایند:

«در این سالهای اخیر که مسئله‌ی تولید علم و نهضت تولید علم، نهضت نرم‌افزاری، بازگشت به خود، اهتمام به تحقیق در دانشگاهها مطرح شده، یک حالت جهشی در این حرکت به وجود آمده است؛ در بخشی از مسائل علمی و کارهای علمی و فناوری که نمونه‌هایش را دارید مشاهده می کنید، در زمینه‌ی دانشهای پزشکی، در زمینه‌ی دانشهای نو، در زمینه‌ی مسائل هسته‌ای، در زمینه‌ی نانو و غیر اینها کارهای مهمی در دانشگاه‌های ما انجام گرفته است که در گذشته تصور نمی شد که ما بتوانیم؛ محقق ما، استاد ما، دانشجوی ما، جوان ما بتوانند به این نقاط دست پیدا کنند و این جهش را پیدا کنند؛ اما امروز پیدا شده. آنچه مهم است این است که این جهش باید ادامه پیدا کند. ما در زمینه‌ی مسائل علمی دچار عقب‌ماندگی مزمن هستیم. آنچه که اهمیت دارد – که من حالا بعد هم عرض خواهم کرد – مسئله‌ی ادامه‌ی حرکت سریع است. ما باید این سرعت و این شتابی را که در حرکت علمی ما وجود دارد، سال‌ها ادامه بدهیم؛ هیچ جایز نیست که ما اندکی توقف کنیم.»

چهار . ضرورت توجه به آرمان گرایی و عدالتخواهی

نکته دیگر، توجه به آرمان گرایی دانشجویی است.

رهبری معظم در این باره می فرمایند:
«یکی از چیزهایی که ما از دانشجوها توقع داشتیم … مسئله آرمان گرایی است.

مسئله واقع گرایی البته در جای خودش محفوظ است؛ لیکن آرمان‌گرایی، هم در سیاست، هم در همه‌ی صحنه‌های دیگر – مثل آرمان‌گرائی در علم – باید مورد توجه باشد. در زمینه‌ی مسائل علمی باید دنبال قله بود؛ که این، توجه شما را به درس خواندن و خوب درس خواندن باید نتیجه بدهد.
در زمینه‌ی معنویت و اخلاق هم باید آرمان‌گرا بود. محیط دانشگاه به دلیل اینکه محیط جوان است، باید محیط پاکیزه‌ای باشد. بعضی خیال می کنند دانشگاه یعنی محیطی که در آن، تقید به دین و پایبندی به دین و اخلاق و اینها خیلی لزومی ندارد و مطلوب نیست.»

حضرت آقا ادامه می دهند:

«آرمان گرایی را نباید با پرخاشگری اشتباه کنیم. تصور نکنیم که هرکس آرمان گراتر است، پرخاشگرتر و دعواکن تر است.  

می توان به شدت پابند به آرمانها و پابند به اصول و به ارزشها بود،  درعین ‌حال پرخاشگر هم نبود.»

حضرت آقا در این باره اشاره ای هم به لزوم شرح صدر می فرمایند و می فرمایند:

«من تأیید می کنم لزوم شرح صدر سیاسی را. هیچ منافاتی وجود ندارد بین پایبندی دقیق و عمیق به اصول و رعایت جهتگیری دقیق، در عین حال داشتن شرح صدر و برخورد غیر پرخاشگرانه‌ی با کسانی که با فکر انسان همراه نیستند؛ بالخصوص در زمینه‌های سیاسی.»
و اما مسئله عدالت محوری هم یکی از کلیدی ترین نکات در شاخصهای دانشجوی تراز انقلاب اسلامی و در ذیل بحث آرمان گرایی است:
«یک نکته‌ی دیگر، مسئله‌ی توجه به روستاها و دیدن واقعیت و نگاه اقتصادیِ عدالت‌محور بود. من به نکته‌ای توجه کردم، که این برای همه‌ی ما درس‌آموز است؛ هم برای شما، هم برای من. این جوان محترمی که آمدند راجع به مسئله‌ی نگاه اقتصادیِ عدالت‌محور مطالبی را گفتند، ایشان جزو مجموعه‌ی اردوهای جهادی هستند. خب، قضیه روشن شد. وقتی کسی جزو اردوهای جهادی است، به مناطق محروم سرکشی می کند، واقعیتها را به چشم میبیند، طبعاً تفکر پیگیری اقتصاد عدالت‌محور در او اینجور زنده میشود؛ این برای همه‌ی ما درس است. باید با قشرهای مختلف جامعه مرتبط شد تا مسائل آنها را لمس کرد؛ این در تصمیم‌گیری ما، در نگاه ما به مسائل گوناگون کشور اثر می گذارد.»

پنج . مطالبه گری دانشجویی همراه با عقلانیت

حضرت آقا درباره این شاخص هم، اینگونه فرمایش می کنند:

«توصیه‌ی من به فضای دانشجویی و محیط دانشجویی، همین مطلبی است که عرض کردم؛ یعنی خواستن، مطالبه کردن، داعیه داشتن؛ هم در زمینه‌ی مسائل سیاسی و اجتماعی، هم در زمینه‌ی مسائل علمی، هم در زمینه‌ی مسائل خاص دانشگاهی؛ همراه با عقلانیت.»

معظم له درباره حفظ روحیه انتقادی هم، چنین توصیه می کنند:

«اصرار دارم بر این که جریان دانشجویی و جنبش دانشجویی موضع انتقادی خودش را حتماً حفظ کند. به‌هیچ‌وجه توصیه‌ی ما این نیست که شما انتقاد نکنید. خب، چه کار کنیم که این انتقاد، تکمیل کننده‌ی پازل دشمن نباشد؟ روی این مسئله فکر کنید. نه اینکه بگوئیم تکمیل پازل دشمن که یک امر منفی است، با لزوم انتقاد که یک امر مثبت است، منافات دارد؛ نه، خب خود شما هم گفتید؛ من انتقاد کردم، در همه‌ی دنیا نقل هم شد؛ اما هیچکس در دنیا ادعا نخواهد کرد که فلانی علیه نظام اسلامی یا فرض کنید که علیه تشکیلات مدیریت اجرائی یا تقنینی کشور دارد اقدام میک ند. خب، شما هم همین جور انتقاد کنید. بنابراین انتقاد کردن می تواند به شکلی انجام بگیرد که به‌هیچ‌وجه مقصود دشمن را برآورده نکند و به تعبیری که ما عرض کردیم، پازل دشمن را تکمیل نکند.»
شش . ضرورت حفظ روحیه امید

و این هم یکی دیگر از مهمترین شاخصهای دانشجوی تراز انقلاب اسلامی است که حضرت آقا با تعبیر «اساسی ترین قضیه» از آن یاد می کنند:

«عزیزان من! اساسی‌ترین قضیه هم امید است. من به شما عرض بکنم؛ از جمله‌ی سخت‌ترین کارهایی که علیه من و شما دارد انجام می گیرد، این است که امید را در ماها بمیرانند. سعی کنید امید را زنده نگه دارید. هرچه می توانید، شعله‌ی امید را در دل خودتان و در دل مخاطبانتان زنده نگه دارید. با امید است که می شود پیش رفت. امید هم امید بیجا نیست؛ امیدی است که واقعیتها کاملاً ما را به درستی آن نوید می دهد.»

کوتاه سخن آنکه دانشجوی تراز انقلاب اسلامی در بیان رهبری معظم انقلاب باید تلاش کند تا صلاحیت علمی و عملی را در خود به وجود بیاورد تا انقلاب اسلامی بتواند به حضور و فعالیت خاص او خوشبین باشد و او هم عنصر مفیدی برای انقلاب اسلامی باشد؛ ان شاء الله.

منبع:مهر