«تسکین»نقدوبررسی شد/حفظ استانداردهای شعری دهه ۸۰

به گزارش سرای نور؛  پانزدهمین جلسه‌ نقد و بررسی چهارشنبه‌های کتاب نشرچشمه با محوریت نقد مجموعه شعر «تسکین» سروده سید رسول پیره عصر دیروز چهارشنبه ۱۳ بهمن با حضور سایه اقتصادی‌نیا، صابر کاکایی، مرتضی کاردر و شاعر اثر برگزار شد.

پیره اولین اثر خود «کلید» را در سال ۱۳۹۱ منتشر کرد. «تسکین» دومین مجموعه شعر اوست که توسط نشر چشمه به چاپ رسیده است.

ابتدای جلسه سایه اقتصادی‌نیا که به عنوان یکی از منتقدین در جلسه حضور داشت، گفت: «دو دفتر شعر آقای پیره در امتداد هم هستند و قالبی شبیه به هم دارند. پیره در کار خود از شگردهای شاعرانه‌ای مثل تناظر و لف و نشر به کرات استفاده کرده که به نظر من این صنعت به خاطر استفاده‌ی درست و به‌موقع از آن بسیار زیباشناسانه است. اما نقصی که به کار پیره وارد است دایره‌ی واژگانی محدود اوست که شاعر را ملزم می‌کند تا شبکه‌ی تداعی محدود بسازد و این‌ کار سقف تداعی خواننده را بسیار پایین می‌آورد و گاهی با توضیحات اضافه مجال کشف و شهود را از خواننده می‌گیرد. اما در کل مجموعه‌ی تسکین در راهِ تکامل است.»

در ادامه، مرتضی کاردر که به عنوان یکی از حاضرین در جلسه حضور داشت، گفت: نسبت به اولین شعری که از پیره خوانده‌ام، مجموعه‌ تسکین ادامه‌ روند رو به رشد پیره‌ است، این مجموعه یکی از مجموعه شعرهای خوب دو سه سال اخیر است. اغلب دیده می‌شود که شاعران زیادی در مورد موضوع واحدی صحبت می‌کنند و این در شعر پیره وجود ندارد. مشکلی که به شعر کوتاه وارد است وجود تم‌های تکرارشونده است که در خیلی از موارد به دلیل پنهان ماندن در شعر باعث پنهان ماندن تسلط شاعر خواهد شد. تعداد محدودی شاعر هستند که با شعر کوتاه شاعرانگی خود را شروع می‌کنند و به شعر بلند می‌رسند که این نشان‌دهنده‌ تسلط شاعر بر سطح زبانی خودش است و ما این اتفاق را در شعر رسول پیره می‌بینیم.

صابر کاکایی منتقد دیگر این جلسه در سخنانش گفت: شعر رسول پیره در رده سنی خودش شعر خوبی است. شعر پیره متعلق به دهه‌ هشتاد است که پیره در آن استانداردهای خود را به خوبی حفظ کرده است. حرکتی رو به جلو در شعرش دیده نمی‌شود و فقط یک‌سری استانداردها که در آسیب‌شناسی شعر کوتاه هم صدق می‌کند در شعر او دیده می‌شود. در شعر رسول نشانه‌های رمزگان دینی کاملاً بارز است و پیره به هیچ وجه خود را در بیان مسائل دینی سانسور نکرده است. پیره حتی در شعرهای عاشقانه هم مسائل اخلاقی را کاملاً رعایت می کند. نشانه‌های مذهبی و شعر مذهبی به عنوان متشرع بودن نیست و فقط با فرهنگی که در آن بزرگ شده و عجین شده همراه است. گاهی در شعر تکرار یک دلالت ضمنی است و گاهی تکرار در شعر پیره فرم‌ساز است و اگر تکرار را از شعر بگیریم، ساختار شعر به کلی خراب خواهد شد. استراتژی او در شعرهایش تکرار محتوا و تکرار مفهومی است که در زیرساخت‌های شعر وجود دارد.

کاردر در بخش بعدی سخنانش گفت: در دهه‌ هفتاد ما با شاعرانی بسیار دشوارنویس و پُراطناب مواجه‌ایم که از تکنیک‌های پیچیده استفاده می‌کنند و برعکس، در دهه‌های بعد با شاعران بسیار ساده‌نویس مواجه می‌شویم که گاهی در این میان ساده‌نویسی با گریز از شاعرانگی اشتباه گرفته می‌شود. پیره در این مجموعه حق شاعرانگی را ادا کرده، زبانش مجموعاً زبان ساده‌ای است، شروع و پایان خوبی دارد. شاعر با روایت شعری آشناست و دقیقاً می‌داند که از کجا باید شروع کند و کجا شعر را تمام کند. اما آسیب کلی شعر این سال‌ها که همان ساده‌گویی است به شعرهای این مجموعه هم سرایت کرده. از طرفی قدرتِ تصویرسازی پیره در تسکین خیلی بالاست و این قدرت با شروع شعرها مشخص می‌شود. گاهی در بعضی از شعرها تأثیر تصویرسازی‌های غلام‌رضا بروسان در ذهن پیره کاملاً پیداست. اما نقطه‌ ضعفی که می‌شود از آن حرف زد حذف حروف ربط و اضافه در شعر پیره است که گاهی باعث گم شدن ارتباط بین سطرها و درک دشوار تغییر فضای شعر برای مخاطب می‌شود. این نقص به ویژه در شعرهای بلند این مجموعه دیده می‌شود.

کاکایی در ادامه‌ صحبت‌ها با اشاره به تکرار بعضی از مضامین در شعرها گفت: هنر شاعر در این است که محتاطانه سعی می‌کند به دامِ تکرار مبتلا نشود. در دریچه‌ شعر رسول فضاها محدود می‌شوند و این باعث می‌شود که دایره‌ واژگانی هم محدود شوند. شعر پیره در تسکین شعر صداها و نام‌هاست. به خاطر تکرار این فضاها. شاعر از طریق صداها و گاهی نام‌ها با پیرامونش ارتباط برقرار کرده، آخرین نکته‌ای که در مورد شعرهای پیره باید گفت، شعرهای کوتاه اوست. شعر کوتاه شعرِ تک‌هسته‌ای است و شعر بلند مجموعه‌ای از هسته‌هاست، در نتیجه معیارهای نقد شعر کوتاه از شعر بلند کاملاً متفاوت است. دو ویژگی برجسته‌ پیره در خلق شعر کوتاه اول تشبیه و دوم خلق موقعیت در جهان به وسیله‌ شبیه‌سازی است. پیره در این مجموعه کشف‌های زیادی دارد، تخیل را جولان می‌دهد و از پیچیدگی‌های فُرمی به دور است.

در پایان جلسه رسول پیره درباره‌ ویرایش شعرهای مجموعه گفت: بسیاری از انتقاداتی که در مورد ویرایش کتاب گفته شد مربوط به زبان من است که باید تفصیل پیدا کند. یک جاهایی این زبان ترجیح من بوده و سعی کرده‌ام طبق موسیقی خودم و موسیقی کلامم صحبت کنم و تلاشم این بود که دکوراتیو صحبت نکنم و از طرفی به تصویر و تخیل بپردازم.

منبع:مهر