عبور مصرف دخانیات در ایران از مرز «هشدار»

سرای نور؛هفته بدون دخانیات همه ساله با مصاحبه ها و گزارش های مسئولان حوزه سلامت و متخصصین و کارشناسان مربوطه در کشور آغاز می شود و در نهایت، بدون هیچ اتفاق خاصی به پایان می رسد. تایید این ادعا، افزایش مصرف مواد دخانی در کشور و کاهش سن مصرف سیگار و قلیان است. زیرا، بررسی ها نشان می دهد که اولین تجربه دود کردن سیگار، به سن ۱۰ سالگی هم رسیده است. بطوریکه دکتر ایرج حریرچی قائم مقام وزارت بهداشت، تلویحا این موضوع را تایید می کند و می گوید که بیش از ۱۰ درصد افراد بالای ۱۵ سال سیگار می کشند. همچنین مصرف قلیان در بین جوانان و زنان در حال افزایش است.

عبدالرحمان رستمیان عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نهم، می گوید:متاسفانه یا ضرر و زیان سیگار را نمی دانیم یا از آمارهای عوارض بر دخانیات اطلاع نداریم. زیرا، در برنامه ششم عوارض سیگار نسبت به سال قبل یعنی سال ۹۵ کمتر شده است که این جای تاسف دارد چرا که یا لابی‌های شرکت های دخانی قوی بود یا کمیسیون بهداشت نتوانست نمایندگان را قانع کند که عوارض مناسبی برای سیگار وضع شود.

یک تحقیق که در سال ۹۳ در کشور انجام شده است، نشان می دهد از مجموع ۵۸ میلیون و ۶۵۵ هزار نفر ۱۵ ساله و بالاتر حدود ۸.۱ درصد به طور مستمر در هر روز سیگار مصرف‌ کرده‌اند و ۵۵ میلیون و ۱۷۸ هزار و ۹۶۷ نفر معادل ۹۴.۱ اظهار کرده‌اند که تاکنون از قلیان استفاده نکرده‌اند. همچنین ۳ میلیون و ۴۷۶ هزار و ۳۳ نفر معادل قلیان داشته‌اند. از ۵۸ میلیون و ۶۵۵ هزار نفر افراد ۱۵ ساله و بیشتر ۲ میلیون و ۳۳۰ هزار و ۸۴۶ نفر معادل ۴ درصد قلیان یا چپق مصرف کرده‌اند.

دکتر محمدتقی خرسندی آشتیانی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به ارتباط مستقیم بروز سرطان های دهان با مصرف سیگار و دخانیات، می گوید: شیوع بالای این نوع سرطان در آقایان به این دلیل است که آنها بیشتر در معرض فاکتورهای خطری مثل مصرف سیگار، و بودن در هوای آلوده و کار با مواد شیمیایی هستند.

محمدنعیم امینی فرد سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بر لزوم تشدید نظارت بر عملکرد قلیان‌سراها و سفره خانه های سنتی تاکید دارد و در عین حال عرضه تنباکوهای معطر در کشور را نتیجه ضعف نظارت دستگاه های ذی ربط می داند و می گوید: با توجه به فرهنگ ایرانی در گذشته کمتر شاهد تمایل زنان به سمت مصرف مواد دخانی بودیم اما متاسفانه در حال حاضر گرایش زنان به سمت مصرف مواد دخانی افزایش قابل توجهی داشته و این زنگ خطری جدی است.

وی، قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات را مورد اشاره قرار می دهد و می افزاید: هر چند بر اساس این قانون به افراد زیر ۱۸ سال نباید مواد دخانی عرضه شود اما به دلیل بی توجهی دستگاه های ذی ربط به اجرای این قانون شاهد عرضه مواد دخانی به افراد زیر ۱۸ سال در برخی مراکز هستیم. البته این بند از قانون تا حدودی در برخی مناطق کشور اجرایی شده اما در برخی مراکز کشور مانند قهوه خانه و سفره خانه های سنتی فاقد مجوز به افراد زیر ۱۸ سال به راحتی مواد دخانی عرضه می شود از این رو نیاز است که اتحادیه صنف قهوه داران و سفره خانه های سنتی نظارت بیشتری برای این مراکز داشته و با متخلفان برخورد کند.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی عضو مرکز تحقیقات ام اس بیمارستان سینا، با عنوان این مطلب که کمبود ویتامین D، شیوع مصرف سیگار و قلیان، عفونت‌ها و حتی تغییر شیوه تغذیه طی ۲۰ سال اخیر از عوامل مهم ابتلا به ام اس شناخته شده است، می گوید: اقدام در جهت کاهش مصرف مواد دخانی و قلیان در جوانان و زنان، می‌تواند از راه‌های مقابله با ام اس باشد.

دکتر محمدرضا مسجدی دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، می گوید: هر جا که بحث درباره محور سلامت است، نقش آموزش و پرورش پررنگ تر می شود. تمرکز بر روی دخانیات و به خصوص قلیان می بایست ابتدا از گروه کودکان و نوجوانان آغاز شود. با این روندی که جوانان ما در بحث استعمال مواد دخانی به خصوص قلیان در پیش گرفته اند، متاسفانه معضل سرطان در ۱۵ سال آینده در کشور از مرز هشدار هم می گذرد.

مهندس بهزاد ولی زاده کارشناس مسئول دبیر خانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، از وجود ترکیبات سرطان زا در مواد معطر قلیان ها خبر داده و می گوید: وزارت بهداشت در این بخش وارد شد و اطلاعات مستندی به دست آورد که نشان می داد این ترکیبات شیمیایی که اغلب سرطان زا هستند در مواد معطر قلیان وجود دارد.

وی با اشاره به تصویب قانون جامع کنترل دخانیات، می افزاید: با استفاده از مفاد کنوانسیون، قانون مبارزه با دخانیات که در زمان خودش جامع بود را تصویب کردیم و در تبصره یک ماده این قانون صراحتا آدمده است که استعمال دخانیات در اماکن عمومی و وسایل نقلیه عمومی ممنوع است. این اماکن عمومی را نیز در آئین نامه اجرایی قانون تعریف کرده ایم. تمام اماکن عمومی که شامل قهوه خانه ها نیز می شوند در این ذیل این قانون تعریف شده اند.

هفته بدون دخانیات از ۱۰ تا ۱۶ تیر در کشور برگزار می شود. نکته قابل تامل، هشدارهایی است که همواره در این هفته گوشزد می شود، اما وقتی به آمارها استناد می کنیم، می بینیم که مصرف مواد دخانی در کشور رو به افزایش است.