چوب حراج به عمارت پسر «مظفرالدین شاه»

سرای نور؛«خانه ناصرالدین میرزا، پسر مظفرالدین شاه که چندی پیش کار مرمتش به پایان رسید، از طریق صندوق بازنشستگی به مزایده عمومی گذاشته شده است.» این خبری بود که در یکی دو روز گذشته در فضای مجازی منتشر شد و صدای اعتراض سازمان میراث فرهنگی را برانگیخت.

اعتراضی که به گفته مسئولان میراث به غیرقانونی بودن اقدام صندوق وارد است.

فراخوان مزایده‌ عمارت پسر مظفرالدین شاه، خانه‌ای تاریخی در محدوده ارگ سلطنتی تهران و حریم کاخ جهانی گلستان که در فهرست آثار ملی است با اما و اگرهایی همراه شده است.

عمارت تاریخی ناصرالدین میرزا که از معدود خانه‌های ارزشمند باقی مانده در شهر تهران است، با توافق سازمان میراث فرهنگی به صندوق بازنشستگی کشور سپرده شد و مرمت آن حدود ۴ سال طول کشیده است و اکنون پس از پایان کار مرمت، صندوق با توافق سازمان میراث، طی یک آگهی اعلام کرده که قصد دارد، آن را به مزایده بگذارد.

در توضیح این آگهی فروش آمده است: «فرآیند اخذ موافقت اصولی» از «اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران» با عنوان «موافقت اصولی تاسیسات گردشگری» برای عملکرد «پذیرایی» طی شده است و پیش بینی می‌شود برنده مزایده بلافاصله بتواند با تجهیز این بنا، مقدمات احیا و بهره برداری از آن را آغاز کند.

به جرات می‌توان گفت که خانه تاریخی ناصرالدین میرزا، تنها خانه گنبدی تاریخی شهر تهران است. این عمارت، یکی از نادرترین بناهای این شهر است، چراکه در دل تهران مدرن به سبک کویری ساخته شده، به طوری که با نگاه اول، انسان را به یاد بناهای قدیمی شهرهای کاشان، یزد و اصفهان می‌اندازد. این خانه قدیمی بین سال‌های ۱۲۸۰ تا ۱۲۸۵ به دستور فرزند مظفرالدین شاه ساخته شده و در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اعتراض میراث و احتمال شکایت از صندوق بازنشستگی

در این میان محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرده است: درواقع مالکیت و بهره‌برداری بناهای ثبت‌شده در فهرست آثار ملی درصورتی‌که با هماهنگی و مجوز سازمان میراث‌ باشد می‌تواند تغییر کند. در مورد این بنا نیز اگر قرار باشد بنا از طریق مزایده به‌فروش برسد، دریافت مجوز و هماهنگی با سازمان میراث‌ در زمان معامله به قوت خود باقی است و باید این فرآیند قانونی اتفاق بیفتد و درصورتی‌که سازمان مجوز لازم را صادر کرد، صندوق بازنشستگی می‌تواند بنا را واگذار کند. ولی فعلا مرحله فروش مطرح نیست و اعلام مزایده است و شماره ثبت ملی بنا هم اعلام شده است.

وی افزود: نکته بسیار مهم این است تمام ضوابط و محدودیت‌هایی که ازجهت حفظ و نگهداری یک اثر تاریخی ملزم به رعایت شدن است باید جزو اسنادی باشد که زمان مزایده ارائه می‌شود. مثلا وقتی اعلام شد این ملک در فهرست آثار ثبت‌ملی قرار دارد باید تمام ضوابط و اسناد این ملک نیز همراه این مزایده اعلام شود. اگر اصول گفته‌شده رعایت شود، ملک می‌تواند تغییر مالکیت پیدا کند.

طالبیان گفت: طبق قوانین میراث‌فرهنگی بهره‌برداری و فروش مالکان بناهای ثبتی بدون اطلاع میراث‌فرهنگی غیرقانونی به‌حساب می‌آید و اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان می‌تواند از صندوق بازنشستگی کشوری شکایت کند.

میراث:قبل از مزایده باید به ما می گفتید

از سوی دیگر سپیده سیروس‌نیا، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران نیز می گوید: مالک عمارت تاریخی «ناصرالدین میرزا» بهتر بود قبل از انتشار خبر فراخوان مزایده فروش با این اداره‌کل هماهنگ و به آن اعلام می‌کرد.

وی با بیان اینکه بهتر بود صندوق بازنشستگی قبل از تنظیم این مزایده فروش، اداره کل میراث‌فرهنگی استان تهران را در جریان قرار می‌داد، توضیح می‌دهد: با این وجود هرکس واگذاری و بهره‌برداری از این بنای تاریخی را بر عهده بگیرد باید با ضوابط و قوانین موجود درباره حفاظت از این خانه آشنا باشد.

در میان این اما و اگرها نکته جالب اینکه براساس اسناد موجود در صندوق بازنشستگی ۷۰ میلیارد ریال هزینه مرمت «عمارت تاریخی ناصرالدین میرزا» توسط این صندوق شده است و با احیا و مرمت آن، از تخریب این عمارت تاریخی جلوگیری شده است و تمام اقدامات منتهی به مرمت این بنا با هماهنگی سازمان میراث انجام شده است.

صندوق بازنشستگی: میراث در فروش و مزایده شریک ماست

حامد شمس، سخنگوی صندوق بازنشستگی کشوری نیز در رابطه با مزایده عمارت ناصرالدین میرزا گفت: دلیل اینکه مسئولان سازمان میراث فرهنگی این اقدام صندوق بازنشستگی را غیرقانونی می‌دانند، نمی‌دانم، چرا که آنها از تمام روند اتفاقات این عمارت اطلاع داشتند و ما نمی‌خواهیم در حال حاضر وارد یک دعوا شویم، چرا که در این رابطه توافق‌نامه داریم.

وی ادامه داد: ما توافقنامه‌ای داریم که ۵۰ درصد از پول مرمت این عمارت را باید سازمان میراث بدهد، این یعنی ما شریک هستیم و در این صورت، صحبت از غیرقانونی بودن کار بی‌معنی است.

شمس افزود: تمام مراحل بازسازی این بنا، مرمت و اینکه کدام شرکت یا پیمانکار وارد عمل شود، همه را سازمان میراث در جریان است و منظورشان از غیرقانونی بودن کار را نمی‌دانم.

وی در رابطه با اینکه چرا سازمان میراث اکنون به مزایده این بنا معترض شده، گفت: نمی‌دانم باید از آنها پرسید، مگر نه اینکه با ما شریک بوده‌اند، پس چرا اکنون اعتراض دارند و می‌گویند غیرقانونی است، همه آنها در جریانند، مکاتبات و اسناد آن هم موجود است.

سخنگوی صندوق بازنشستگی کشوری در مورد اینکه آیا مشکلی برای مزایده این بنای تاریخی وجود دارد یا خیر، گفت: ما هزینه کرده‌ایم و می‌خواهیم این بنا را بفروشیم و در این هزینه‌کرد، سازمان میراث شریک ماست و احتمالاً پس از فروش این بنا باید بخشی از این پول را به میراث بدهیم و مهمتر اینکه یک اثر ملی است، خانه، مغازه یا یک پاساژ نیست که بتوان به راحتی آن را فروخت. ممکن است در کل کشور فقط سه تا چهار مجموعه بتوانند آن را خریداری کنند.

فروش تنها خانه گنبدی تاریخی تهران برای رد دیون

شمس در مورد علت فروش این بنا گفت: بهره‌برداری از این ملک برای ما سخت است، این امارات برای رد دیون به صندوق داده شده است، ما آن را بازسازی کرده‌ایم و اکنون نگهداری و بهره‌برداری از آن یک کار حرفه‌ای است که باید بهره‌برداران با خلاقیت و حرفه‌ای بودن آن را نگهداری کنند. مانند این بنا صدها بنای دیگر در کشور وجود دارد که بهره‌برداریشان به دست اهلشان افتاده، بنابراین بهره‌برداری از این امارت هم باید به دست اهلش سپرده شود.

کاربری عمارت نباید تغییر کند/ما این کاره نیستیم

وی افزود: البته کاربری این بنا نباید تغییر کند و گردشگری بماند، یعنی یا باید موزه شود، یا سفره‌خانه و مانند آن و چون این یک اثر ملی است، نهادهای مرتبط بر آن نظارت دارند و نمی‌توان آن را به دست نااهلش سپرد، ما این کاره نیستیم و باید این بنا را به دست اهلش بسپاریم.

شمس گفت: به غیر از این بنا، دیگر بنای تاریخی که به صورت رد دیون به صندوق بازنشستگی داده شده باشد وجود ندارد.

هزینه مرمت؛ ۳میلیارد و قیمت مزایده؛ ۱۰ میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان

علیرضا شکیبوند مدیر پروژه خانه تاریخی ناصرالدین میرزا نیز در این رابطه گفت: این عمارت تاریخی از فرزندان مظفرالدین شاه به جا مانده و قدمت ۱۸۰ تا ۲۰۰ ساله دارد، اما پس از انقلاب این عمارت به صورت مخروبه‌ای درآمده به طوری که عمارت شمالی و جنوبی آن به شکل تلی از خاک و تمام گچ‌بری‌ها از بین رفته بود حتی در سقف آن، درختچه و علف هرز درآمد بود. ما با مصالح روز آن را مرمت کردیم و تنها چیزی ه وجود داشت و الگو قرار دادیم، درب شاهین‌نشین این عمارت بود.

وی ادامه داد: تمام این مرمت با نامه‌نگاری‌های انجام شده با سازمان میراث انجام شده چون ملک ثبتی میراث بود، از سال ۹۱ زمانی که صندوق بازنشستگی آن را خریداری کرده، مرمت بنا را آغاز کرده‌ایم.

شرایط مزایده با هماهنگی و نظارت مستقیم میراث انجام شده است

شکیبوند با بیان اینکه صندوق بازنشستگی نسبت به بازسازی این بنا احساس دین کرده، گفت: با هزینه بیش از ۳ میلیارد تومان به حفظ و احیای این عمارت تاریخی پرداخته‌ایم و بهتر است به بخشی واگذار شود که بتواند این بنا را به جهانیان نشان داده و چون در منطقه توریست‌پذیر تهران واقع شده، درآمدزایی هم بکند.

مدیر پروژه خانه تاریخی ناصرالدین میرزا افزود: این بنا اکنون به مزایده عمومی گذاشته شده و آن را به هر کسی نمی‌توان واگذار کرد، شرایط مزایده نیز با هماهنگی و نظارت مستقیم میراث انجام شده و قیمت کارشناسی‌شده ۱۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است ک به صورت پایه درنظر گرفته است.