نقش اول فرزندپروری با پدراست یا مادر؟

گروه زندگی ـ شاید شما هم خانواده هایی را بشناسید به ویژه از نسل های قدیمی تر که پدران در آن به جز موارد اقتصادی و تأمین مایحتاج خانواده ها و گاهی هم تفریح، خیلی خود را در قید و بند مسائل تربیتی و آموزشی فرزندانشان نمی کردند و اعتقادشان هم بر این بود که چون کار می کنند، دیگر فرصتی برای این دست فعالیت ها و وقت گذاشتن در منزل برای بچه هایشان را ندارند، بنابراین وظیفه کلی تربیتی بچه ها در خانواده بر دوش مادر می افتاد. از سوی دیگر  نسل امروز  اغلب زن و مرد پا به پای هم بیرون از منزل کار می کنند و پدران تلاش دارند که علاوه بر فعالیت های اقتصادی در خانه و خانواده نیز موثرتر باشند و به بچه هایشان برسند. چه اینکه گاهی بچه ها را هم در منزل نگهداری می کنند و همسرانشان در محل کار حضور دارند.

اما به واقع اگر از هر یک از ما سوال بشود که آیا پدران نقش مکمل یا اصلی در فرزندپروری دارند ، پاسخمان چیست؟ آیا چنین چیزی در فرهنگ های مختلف، متفاوت است یا خیر و اینکه آیا تفاوت نقش های اجتماعی،امروزه  شرایط را تغییر داده و لازم است که در وضعیت کنونی پدران چه نکاتی را در حفظ و نگهداری خانواده از آسیب ها بیشتر مورد توجه قرار دهند. این گزارش را با هم بخوانیم:

*پدر نقش مکمل نیست، نقش اصلی است

طبق تحقیقات اجتماعی و فرهنگی، در اکثر جوامع و خانواده ها نقش اصلی فرزندپروری بر عهده مادر است و این هم چندین علت دارد که یکی از آنها نقش تعریف شده اجتماعی پدرها که معمولا نسبت به مادران، وظایفشان در خارج از خانه و کار بیرون تعریف شده و دوم مسائل جسمانی و تغذیه که باعث می شود مادر منبع اصلی کودک برای دلبستگی به حساب بیاید. اما مسئله این است که الان دلیل اول که همانا شغل اقتصادی آقایان بیرون از منزل است، این روزها  طوری شده که خیلی از بانوان نیز مشاغل بیرون از خانه دارند و دیگر نمی توان بدان استناد کرد اما دلیل دوم هنوز پابرجاست.  هنوز اکثر مسئولیت های یک کودک برعهده مادران قرار می گیرد، از تغذیه و بهداشت و نگهداری گرفته تا درس و مدرسه که همه اینها برای یک مادر چالش برانگیز است.

«سارا رحیم نژاد»، روانشناس در این باره می گوید: «با احترام به تفاوت های نقش های اجتماعی، باید گفت که مادر و پدر هر دو «انتخاب» کردند که فرزندی را به دنیا بیاورند و به او عشق بورزند. در نتیجه پدرها نقش اصلی هستند و نه نقش مکمل. البته این موضوع هم قابل درک است که گاهی اوقات شرایط زمانی و کاری باعث می شود که پدران به اندازه مورد نیاز نتوانند در جریان فرزندپروری دخیل باشند، یا گاهی دقیقا نمی دانند چه کاری باید انجام دهند. پدران باید بدانند که بچه دار شدن برای رابطه عاطفی آنها یک مسئله چالش برانگیز است. خصوصا اگر مادر دائما خسته و مضطرب باشد ممکن است به مرور زمان از همسرش فاصله بیشتری بگیرد.»

حال سوال اینجاست که چه کار می توان انجام داد تا پدران بتوانند به همسرانشان در این جریان کمک بیشتری کنند و مدیریت این چالش ها را آسان تر کنند و هم اینکه حال مادران بهتر باشد؟ مادری که حالش خوب باشد، قطعا حال خانواده نیز بهتر است. این نکته را قطعا همه با هم توافق داریم که یک پدر همکاری کننده، شرایط چالش برانگیز فرزندپروری را برای همسرش خیلی مطلوب می کند. اما چطور؟

۱-درباره حال همسرتان کنجکاو و دغدغه مند باشید

برخی از مردان تصور می کنند حال که همسرشان با بچه سرگرم و درگیر است، دیگر نیازی نیست حالش را بپرسند یا کاری به کارش داشته باشند، بنابراین آنها نیز خود را مشغول کار بیرون و حتی ورزش و سرگرمی های شخصی شان می کنند. رحیم نژاد می گوید: «تغییرات هورمونی پس از زایمان، تغییرات بدنی، رو به رو شدن ناگهانی با اضطراب های مادرانه، بی خوابی های مدام، شیر دادن، دخالت های دیگران و به طور کلی رو به رو شدن با چنین تغییرات بزرگی در ابتدای مادری، باعث می شود تا خانم ها نیاز به حمایت بیشتری از سمت همسرشان داشته باشند.

اینکه آقایان این تغییرات را ببینند، کنجکاو باشند که حال همسرشان چطور است و نسبت به کمک کردن علاقه مند باشند، باعث می شود تا این دوره با آرامش و سرعت بیشتری طی شود. البته ممکن هم هست که فرزند یک خانواده نوزاد هم نباشد و دو سال چالش برانگیز ابتدایی هم گذشته باشد، اما آقایان می توانند سعی کنند تا این نکته «اهمیت و کنجکاوی درباره روحیه همسر» را در هر سنی از فرزندان و در هر شرایطی فراموش نکنند، تا روند فرزندپروری به گونه ای باشد که مادر در این جریان «احساس تنهایی» نکند.»

۲-چه چیزهایی برای زندگی شما جواب می دهد؟

حال شاید سوال دیگر برای برخی پدران این باشد که چه کارهای دیگری لازم است که برای کمک به همسر انجام دهند. اما پاسخ به این سوال یک نسخه ثابت برای همه ندارد. رحیم نژاد دراین باره می گوید: «شما باید با همسرتان بنشینید، همفکری کنید و چند مسئله را مورد بررسی قرار دهید.

نخست اینکه آیا هر دو والد شاغل هستند و اگر اینطور است بررسی کنید که ساعت کار و تعطیلات شما به عنوان یک والد یا دو والدی که شغل بیرون از خانه دارند به چه صورت است و براساس زمان چقدر آقا می تواند به همسرش در خانه کمک کند؟

دوم اینکه چه وظایفی براساس زمان و توان آقا می تواند به او محول شود؟ به طور مثال آقا می گوید که مثلا می تواند خرید شیرخشک ، پوشک و لوازم دیگر را بر عهده بگیرد و صبحانه را نیز آماده کند و یا اینکه زمانی که در منزل است، بچه را به حمام ببرد و …

نکته سوم چقدر زمان برای وقت  تک نفره و دو نفره دارید و چطور می خواهید این زمان را فراهم کنید؟ برای شفاف سازی این سوال این را در نظر بگیرید مثلا شما بعد از اینکه با هم صحبت کردید به این نتیجه می رسید که در دو سال اول زندگی فرزندتان مادر به شغل خارج از منزلش برنمی گردد ، در این دو سال شما برحسب زمان و توانتان بخش هایی از این روند فرزندپروری را شفاف می کنید.

حال این شفاف سازی به چه صورت است:

۱-وظایف خاصی در فرزندپروری یا خانه

مثلا در این تقسیم بندی وظایف ممکن است شستن ظرف های شام با آقا باشد تا مادر در آن زمان بتواند کمی استراحت کند یا مثلا حمام بردن کودک یا پارک بردن او را پدر بر عهده بگیرد.

۲-زمان شخصی شما با کودک

هر پدری از ابتدای تولد فرزندش باید با فرزند زمان شخصی داشته باشد، مثلا شده برای یک ساعت در هفته با فرزندش تنها باشد. این موضوع هم برای کیفیت ارتباط با فرزندان واجب است، هم مادر می تواند زمان شخصی داشته باشد. البته برعکس آقا هم در هفته باید زمانی را به دور از کار و خانواده، شده برای یک ساعت برای خودش داشته باشد.

به طور مثال شما می توانید برنامه ریزی کنید که هر شب یا دو شب در میان ، یک ساعت بچه را زمانی که از سرکار می آیید به پارک ببرید در این صورت هم آقا زمان تنها با فرزندش دارد و هم اینکه همسرش در خانه قدری استراحت می کند.

۳-زمان شخصی والدین با یکدیگر

بنا بر سن فرزند و  میزان کمکی که می توانید از دیگران دریافت کنید زمان هایی برای رابطه دو نفرتان داشته باشید. حتی اگر فرزندتان خیلی کوچک است، ساعت خوابش یک برنامه دو نفره در خانه بچینید مثلا یک فیلم تماشا کنید و با هم وقت بگذرانید. سعی کنید خودتان را به عنوان یک زوج فراموش نکنید. شاید این هم بتواند خوب باشد که گاهی بچه را به خانه مادر  و پدربزرگ بسپارید و با هم یک خیابان گردی بروید، خرید کنید یا حتی یک سینما و تئاتر بروید و ساعتی را با هم بدور از خانه زمان بگذرانید.

در نهایت پدر و مادرهایی که برای فرزندپروری مشارکت بیشتری با هم می کنند، بهتر از زمان بزرگ شدن فرزندانشان لذت می برند و کمتر بار و فشار عصبی تحمل می کنند چرا که عموما هر زمان کم می آورند و خسته می شوند ، دیگری به یاری شان می آید اما بالعکس اگر مشارکت در بین پدر و مادر نباشد، شاید یک مرد  و زنی تصمیم بگیرند با یک بچه هم زندگی شان را بگذرانند چرا که حس می کنند اگر بچه دیگری بیاورند کسی یار و یاورشان نخواهد بود.بنابراین پدران در تربیت فرزند و نگهداری از او در همه سنین نقش اصلی در کنار مادران دارند به ویژه زمانی که بچه ها بزرگتر می شوند و به سنین مدرسه و دانشگاه می رسند و همفکری و مشارکت پدران در موفقیت بچه ها خیلی حائز اهمیت است./فارس