بی مهری برنامه ششم به اموراجتماعی/نمی توان آسیبهارا در پستو گذاشت

به گزارش سرای نور؛ یکی از موضوعاتی که این روز ها در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است و مقام معظم رهبری هم در دیدار اعضای هیئت دولت در هفته دولت سال جاری آن را به عنوان یکی از اولویت های کاری سال پیش رو تعیین کردند «برنامه ششم توسعه» است.به همین بهانه گفتگویی با سید حسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران از کارشناسان و مدیران در حوزه سیاستگذاری  اجتماعی، انجام شد که در ادامه می آید.

وی در این گفتگو به وضعیت  لایحه برنامه ششم اشاره کرد و گفت: تاخیر دولت در ارائه لایحه برنامه ششم در عمل فرصت دولت را برای پیگیری برنامه هایش گرفت چرا که این تنها برنامه میان مدت وی بود که در این یک ساله می شد آن را با جدیت بیشتری پیگیری کرد که به هر دلیلی فرصت سوزی شد و زمان از دست رفت.

موسوی چلک در خصوص بخش اجتماعی لایحه برنامه ششم تاکید کرد: واقعیت این است که در این لوایح ارسالی به مجلس برای برنامه ششم (هم لایحه ارسال از سوی دولت و هم اصلاح لایحه ارسالی توسط رییس سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور) همچون برنامه های قبلی (به جز برنامه چهارم) بخش مغفول امور اجتماعی است. این در حالی است که کشور از وضعیت اجتماعی بیماری رنج می برد. ندیدن این واقعیت نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه مشکل کشور را برای توسعه  پایدار بیشتر هم می کند.

دولت در حوزه اجتماعی در برنامه ششم اولویتهای جامعه را ندیده است

وی اظهار داشت: انتظار این بود که دولت با توجه به واقعیت ها و اولویت های جامعه، لایحه را ارسال کند که حداقل می توانم بگویم که دانسته یا نادانسته روی این موضوع و واقعیت مهم چشم پوشی شده است. در این مدت هم مقام معظم رهبری در خصوص موضوعات اجتماعی ورود جدی داشته اند و رییس جمهور نیز بارها بر این موضوع تاکید کرد ولی خروجی این دغدغه ها در برنامه ششم توسعه تاکنون دیده نشده و با این نوع برنامه نویسی تحقق مولفه های اجتماعی پیش بینی شده در سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ ممکن نخواهد بود یا به عبارت بهتر بسیار دشوار و دور از انتظار خواهد بود.

تاملی بر آمار شاخص های اجتماعی هشداردهنده است

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران که دبیر علمی سومین کنفرانس مددکاری اجتماعی ایران با عنوان «امور اجتماعی در برنامه ششم توسعه» هم بود در ادامه گفت: تاملی بر آمار شاخص های اجتماعی، جرایم، آسیب های اجتماعی از جمله مواد مخدر، طلاق، آسیب های اجتماعی ناشی از فضای مجازی، خشونت های اجتماعی (بویژه ضرب و جرح) و خانگی، شاخص های رفاه اجتماعی در حوزه معلولیت، سالمندی، شاخص اختلالات روانی، گسترش  محلات ناکارآمد شهری، آمار بالای زنان سرپرست خانوار، بی توجهی  به ابعاد اجتماعی تصادفات رانندگی و عوارض آن برای حوزه اجتماعی، کاهش سن افراد درگیر مشکلات اجتماعی، درگیر شدن خانواده ها در  حوزه مشکلات اجتماعی و آثار سوء آن بر انسجام خانوادگی و … خود گویای این موضوع است که دیگر نباید و نمی توان آسیب های اجتماعی را در حاشیه و پستوی جامعه نگهداشت.

موفقیت اقتصادی بدون سرمایه اجتماعی ممکن نیست

وی اظهار داشت: اگر نگوییم اولویت اول که همچنان حوزه اقتصاد است ولی باید پذیرفت که این موضوع باید در اولویت بعدی باشد. گرچه معتقدم که موفقیت های اقتصادی هم بدون پشتوانه سرمایه اجتماعی و داشتن مهارت تاب آوری اجتماعی ممکن نخواهد بود.

پیچیدگی های حوزه اجتماعی موجب ترس از پرداختن به واقعیت ها نشود

موسوی چلک در ادامه تاکید کرد: نباید پیچیدگی حوزه اجتماعی موجب ترس از پرداختن به واقعیت‌های این حوزه شود. قبول دارم که این شرایط حاصل غفلت بیش از دو دهه است و یک شبه بوجود نیامده‌اند که یک شبه از بین بروند. ولی از یک جایی باید شروع کرد تا ظلمی که ناخواسته در حق حوزه اجتماعی شده، جبران شود. البته این مسائل حل شدنی نیستند. به عبارت بهتر به صفر نمی‌رسند، چرا که مسائل اجتماعی نوزایی دارند اما می‌توان آنها را کنترل کرد. برنامه ششم می‌تواند در امتداد کارهای قبلی (هرچند اندک)، نقطه تحول مناسبی در این حوزه باشد.

کمیسیون اجتماعی مجلس اجازه ندهد برنامه ششم خالی از امور اجتماعی باشد

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران افزود: از رییس مجلس شورای اسلامی و بویژه کمیسیون اجتماعی مجلس که مدافع اصلی این حوزه  هستند انتظار می رود که در خصوص برخی از حوزه های اجتماعی از جمله سلامت اجتماعی روانی، سرمایه اجتماعی، معلولیت (توانبخشی)، سالمندی، آسیب های اجتماعی، فضای مجازی، سالمندی، مناسب سازی محیط، سکونتگاه های غیر رسمی، پیشگیری اجتماعی، سازمان های غیردولتی، مدیریت شهری، نظام رصد معلولیت ها و آسیب های اجتماعی، و … حساسیت و واکنش نشان دهند و اجازه ندهند برنامه ششم همچون برنامه قبلی از امور اجتماعی خالی باشد. داشتن برنامه های اجتماعی با مولفه هایی همچون فراگیری، جامعیت، کفایت، پایداری و اثربخش  می توان  نقطه عطفی در تاریخ برنامه نویسی کشور باشد.

وی همچنین گفت: باید به موضوعات مختلفی در حوزه اجتماعی با رعایت الزاماتی توجه شود ازجمله این الزامات می‌توان به تأکید بر پیشرفت مبانی الگوی اسلامی ایرانی، نهادینه‌سازی و عملیاتی کردن رویکرد اجتماعی، بهره‌گیری حداکثری از تجارب داخلی و بین‌المللی به منظور ارتقای کیفی و غنای علمی و محتوایی برنامه‌های تدوینی، استفاده حداکثری از ظرفیت‌های دستگاه‌های اجرایی دولتی و بخش غیردولتی و مردم و  نخبگان اجتماعی در حوزه اجتماعی به منظور استفاده بهینه از منابع موجود، اهتمام در  اجرایی کردن اسناد بالادستی مرتبط با حوزه اجتماعی و پایبندی به الزامات آنها، داشتن ضمانت‌های اجرایی، واقع‌نگری نسبت به شرایط اجتماعی داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، مبتنی بر شواهد بودن، توجه به آینده‌نگری اجتماعی اشاره کرد.

به گفته موسوی چلک، فراهم کردن زمینه بازگشت افراد آسیب دیده به جامعه و پاسخگویی به نیازهای مشروع گروههای مختلف اجتماعی، تقویت مداخله‌های مددکاری اجتماعی قبل از مداخله‌های قضایی – انتظامی، تقویت هویت‌های جمعی (دینی،ملی، قومی)، انسجام اجتماعی و سرمایه اجتماعی، تدوین و اجرای برنامه‌های پیشگیری ازآسیب‌های اجتماعی در مدارس و دانشگاهها، بازنگری در قوانین و اسناد مرتبط به منظور قضازدایی از آسیب‌های اجتماعی، اتخاذ ساز و کارهایی مناسب برای افزایش مسئولیت پذیری و مطالبه گری اجتماعی در حوزه آسیب‌های اجتماعی، استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در جهت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی،تربیت نیروی انسانی متخصص درحوزه آسیب‌های اجتماعی، سنجش مستمر سلامت اجتماعی در سطوح ملی، استانی و شهرستانی به منظور شناسایی نقاط آسیب‌ خیز و بحران‌زای اجتماعی در بافت شهری و تمرکز بخشیدن به حمایت‌های اجتماعی و … از موارد مهمی است که باید در برنامه ششم توسعه مدنظر قرار بگیرند.

وی همچنین با اشاره به اینکه برای حوزه امنیت اجتماعی نیز مواردی می توانست مد نظر قرار گیرد، گفت: همچنین یکی ازنگرانی‌ها در جامعه موضوع خانواده  است که محور قراردادن تحکیم بنیان خانواده در سیاست‌ها، برنامه ریزی‌ها و اجرا، تدوین و ترویج سبک زندگی اسلامی با ایجاد جامعه‌ای خانواده محور متکی بر فرهنگ و معارف اسلامی، ایجاد ساز و کارهای مناسب برای تبدیل خانواده به کانون آرامش و مرکز تربیت اسلامی و پشتوانه مستحکم برای سلامت، بالندگی، پیشرفت و اعتلای مادی و معنوی کشور و نظام، صیانت از استحکام، امنیت و پیوند خانواده به عنوان واحد بنیادی و سنگ بنای جامعه اسلامی، تبیین، ترویج و احیای فرهنگ و معارف اسلام قرآن کریم و سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)  درخصوص اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده و … از جمله این موارد است.

وی تاکید کرد: باز مهندسی فرهنگی و اجتماعی برای رفع تشریفات زائد، تجمل گرایی، اسراف، ممانعت از بالا رفتن سن ازدواج و همه عواملی که ازدواج جوانان را برای تشکیل خانواده اسلامی با سختی و مشکل مواجه می‌سازد، ارائه و ترویج الگوی صحیح همسریابی متناسب با فرهنگ و ارزش‌های اسلامی ایرانی و شرایط زمانی و تحولات پدید آمده در جامعه جهانی و جهان اسلام، شناسایی مستمر عوامل مختل کننده پیوند خانواده و مقابله مؤثر با آسیب‌ها و عوامل تهدید کننده استحکام و امنیت خانواده و برنامه ریزی برای از میان برداشتن آنها، فراگیر ساختن آموزش در سطح کشور برای تحکیم مناسبات و استواری روابط خانوادگی متکی بر فرهنگ، اخلاق و حقوق اسلامی، مقابله مؤثر و همه جانبه با تهاجم فرهنگی و سرمایه گذاری‌های دشمنان اسلام برای ترویج سبک‌های زندگی مبتنی بر خانواده زدایی و لاابالی گری و گسترش ابتذال و فحشا، وضع قوانین و تنظیم شفاف مناسبات حقوقی و مسئولیت‌های متقابل میان ارکان تشکیل دهنده خانواده (زنان، مردان و فرزندان) مبتنی بر تعالیم اسلام با هدف صیانت از خانواده و حفاظت از کیان، ماندگاری و پایداری آن نیز از دیگر موارد مورد اهمیت است.

موسوی چلک با اشاره به اینکه توقع نداریم همه این موارد در برنامه ششم آورده شود گفت: اما در حوزه اجتماعی این موارد بخشی از خواسته‌ها است. معتقدم برخی ازاین موارد را می‌توان در برنامه ششم و برخی را در قالب‌های دیگر پیگیری کرد اما حوزه اجتماعی آنقدر بزرگ و با اهمیت است که باید به آن توجه جدی‌تر شود.

منبع:مهر